PRO³ Prefab-Renovatie-Oplossingen voor de tertiaire sector

De systemen combineren functies als thermische isolatie, akoestische bescherming, brandweerstand, lucht- en waterdichtheid en esthetiek. Anderzijds vergen prefab systemen een grotere voorbereidingstijd en verhindert het gebrek aan ervaring dat prefab-oplossingen op grote schaal toegepast worden. Er is te weinig kennis aanwezig om het volle potentieel uit prefab systemen te halen. Niettemin is er in België en Vlaanderen een duidelijke nood aan oplossingen om het verouderd patrimonium van grootschalige bouwblokken versneld te renoveren met het oog op de ambitieuze energiedoelstellingen.

Binnen het Tetra Project PRO³ is wetenschappelijk onderzoek verricht om een aantal drempels weg te werken. Met de Ontwerpgids worden linken gelegd tussen bestaand onderzoek, PRO³-onderzoeksresultaten, de systemen op de Belgische markt en de typische gebouwaspecten en –eisen bij tertiaire gebouwen. De Prefabgids presenteert 13 gerealiseerde projecten in België waarin prefab oplossingen – gaande van een zelfdragend isolatiepaneel tot 3D-modules met uitgeruste badkamers - het verschil maakten.

De achtergrondinformatie voor de richtlijnen in de ontwerp- en prefabgids is te vinden in de onderzoeksrapporten. Deze rapporten zijn gestructureerd volgens de 5 werkpakketten van PRO³.

• Terreinverkenning
• Bouwfysische aspecten en integratie HVAC
• Structurele aspecten
• Brandveiligheid en akoestiek
• Opmeting, planning en kostprijs

Binnen deze 5 werkpakketten werden uiteenlopende aspecten onderzocht. Dit ging van het beoordelen van de hygrothermische prestaties van houtskelet panelen tegen een vochtige wand, over het beoordelen van de lucht- en waterdichtheid van verschillende dichtingssystemen, parameterstudies van verankeringen en vervormingen van houten caissons tot het testen van de akoestische prestaties van raamaansluitingen in lichtgewicht prefab elementen. De krijtlijnen van het onderzoek werden vastgelegd in samenspraak met de gebruikersgroep.

Ontwerpgids

De ontwerpgids verbindt kennis uit eerdere onderzoeksprojecten en PRO³ met de bestaande prefab oplossingen uit onze bouwsector. Dit is gebundeld volgens enkele deelthema’s:

• Typologie-aspect vs. ontwerpkeuzes prefab element;
• Vereisten adaptielaag;
• Aandachtspunten integratie technieken;
• Structurele aspecten;
• Aansluitingen op andere gebouwonderdelen;
• Lucht- en waterdichtheid.  

Daarbij wordt altijd het totaalplaatje bekeken: aandachtspunten bij uitvoering, brandveiligheid, akoestiek, stabiliteit en hygrothermie. Via keuzematrices kan een architect, ontwerper of materiaalproducent de krijtlijnen van een prefab element uitzetten. Meer achtergrondinformatie over de richtlijnen in de ontwerpgids is te vinden in de Onderzoeksrapporten.

→ Download de ontwerpgids hier

Prefabgids

De prefabgids presenteert 13 cases waarin de mogelijkheden van prefab oplossingen geschetst worden. Het hele spectrum van prefab elementen in Vlaanderen komt aan bod in deze gids: elementen met een lage prefabricatiegraad die al helpen om een werf overzichtelijk en proper te houden, tot compleet uitgeruste gevelelementen waarmee in een mum van tijd een studentenresidentie met 37 studio’s wind- en waterdicht werd gemaakt.

→ Download de prefabgids hier

Onderzoeksrapporten

• Download alle verslagen in één keer via deze link. (zip 24mb)

TERREINVERKENNING
Partner: UGent

Situatieschets en eisenpakket Tertiaire gebouwen
In dit verslag wordt de situatie voor tertiaire gebouwen kort geschetst. Eerst wordt dieper ingegaan op de nieuwe E-peil eisen die sinds 1 januari 2017 van kracht zijn voor alle niet-residentiele gebouwen met een publieke functie. Daarnaast wordt de toestand van het gebouwpatrimonium van de Vlaamse Overheid, de scholen en de kantoormarkt kort geïllustreerd.
→ Download hier

BOUWFYSISCHE ASPECTEN EN INTEGRATIE HVAC
Partner: UGent

Hygrothermische prestaties
Via hygrische simulaties van houtskeletpanelen, geplaatst tegen een vochtig binnenspouwblad, werd de uitdroogcapaciteit van het metselwerk en het degradatierisico van de houtgebaseerde materialen in kaart gebracht. Verschillende opbouwen werden daarbij onderzocht. Daarnaast werden de hygrothermische prestaties van een houtskeletpaneel met geïntegreerde VIP-panelen, bekeken.
→ Download hier

Integratie Technieken
Het verslag biedt een overzicht van de mogelijke concepten, haalbare debieten van kanalen en luchtgroepen in een paneel en vat de resultaten uit eerdere onderzoeksprojecten samen.
Daarnaast werd via thermische simulaties nagegaan welke temperatuurdaling kan verwacht worden van warme lucht in een geïntegreerde leiding en of er een risico bestaat op schimmel aan het binnenoppervlak of condensvorming in de leidingen.
→ Download hier

Lucht- en waterdichtheid
In dit onderzoeksrapport worden verschillende dichtingssystemen getest op lucht- en waterdichtheid. De prestaties, aandachtspunten bij plaatsing en prefabricatiemogelijkheden worden besproken.
→ Download hier

Superisolerende materialen
De literatuurstudie in dit verslag geeft de belangrijkste aandachtspunten mee bij het gebruik van vacuüm isolatie panelen en aerogel in prefab elementen.
→ Download hier

Thermische optimalisatie verankeringen
Dit verslag overloopt de belangrijkste vuistregels bij het ingeven van verankeringen in EPB. In welke gevallen is de verankering EPB-aanvaard? Hoe moet een verankering numeriek ingerekend worden indien ze niet-EPB aanvaard is? Welke grootteorde is te verwachten voor de puntdoorgangswarmtecoëfficiënt van één anker? Dit werd zowel voor verankeringen bij houtskeletelementen als bij ankersystemen voor geventileerde gevels bekeken.
→ Download hier


Luchtrotaties in de adaptielaag
Met een literatuurstudie en thermische simulaties wordt het gebruik van een gedeeltelijk opgevulde adaptielaag (bij gevels uit lood en gevels met grote onregelmatigheden) geëvalueerd.
→ Download hier

STRUCTURELE ASPECTEN
Partner: UGent

Verankering en vervorming
In dit verslag worden twee aspecten behandeld:

• De gebruikelijke verankeringen bij houten prefab gevelpanelen voor gevelrenovatie;
• De relatie tussen de vormingen van een prefab paneel in het vlak versus de vervorming van het structurele element waarin het prefab paneel verankerd zit.

Via een parameterstudie en labotesten werden de belangrijkste aandachtspunten gedetecteerd.
→ Download hier

BRANDVEILIGHEID EN AKOESTIEK
Partner: WTCB

Akoestiek
In de akoestische testen werd de geluidsisolatie van raamaansluitingen in lichtgewicht gevelelementen bekeken. Er werden 5 variaties van opbouwen van de dagkant beproefd. In iedere variatie wordt de voeg drie keer getest: een voeg zonder opvulling, een voeg opgevuld met minerale wol en een voeg opgevuld met polyurethaan schuim.
→ Download hier

Brandveiligheid
De belangrijkste aandachtspunten en richtlijnen voor prefab oplossingen werden in dit verslag samengevat.
→ Binnenkort beschikbaar

OPMETING, PLANNING EN KOSTPRIJS
Partner: UGent en Bureau Bouwtechniek

Opmeting
In het verslag worden verschillende opmetingstechnieken voor bestaande gebouwen beschreven en uitgetest.
→ Binnenkort beschikbaar

Kostprijscalculatie
Bureau Bouwtechniek stelde in opdracht van UGent een Kostprijscalculatie op waarin de kosten van een prefab beton- en houtelement worden vergeleken met traditionele renovatietechnieken (ETICS) met inbegrip van eventuele afbraak- en nieuwbouwkosten.
Als basiscases werd uitgegaan van de Kielparktorens in Antwerpen en een schoolgebouw in Oostakker.
→ Download hier

Presentaties Afsluitende studiedag

Gebruikersgroep

Dit project werd mogelijk gemaakt dankzij de steun en inhoudelijke input van de volgende bedrijven en organisaties:

Algemene Bouwwerken Maes, Alpas NV, Belga Plastics NV, Belgo Metal, Besix, BJW wonen, Buro II, Confederatie Bouw, CRH, Decomo, Dow Corning, Exel Composites, FEBE, Foamglas, Gijbels, GO!,  Hevadex, Jonckheere Projects nv, Loveld, Machiels Building Solutions, NAV, Pixii, Promat, Recticel, Renotec NV, Renson, Scheldebouw NV, Schüco Belgium nv, Siniat nv, Universiteit Gent Dienst Gebouwen en Facilitair Beheer, Unilin, Ursus, Verhelst Bouwmaterialen, Verheyen nv, VK Engineering en Vorsselmans.

Onderzoeksinstellingen

Met de steun van