Onderzoekslijnen
Het onderzoek van de Eenheid Farmaceutische Zorg spitst zich toe op het goed gebruik van geneesmiddelen.
Het onderzoek van de Eenheid Farmaceutische Zorg is geconcentreerd in 4 onderzoekslijnen omtrent het goed gebruik van geneesmiddelen:
1. Chronische aandoeningen
Deze onderzoekslijn omvat klinische studies in de officina-apotheek, omtrent de rol van de apotheker bij chronische aandoeningen. Deze studies zijn telkens gericht op 1 specifieke aandoening of geneesmiddelklasse, en kunnen zowel observationeel als interventioneel zijn. De observationele studies hebben tot doel de huidige behandeling van een bepaalde pathologie in kaart te brengen en knelpunten te identificeren. Vervolgens worden aanbevelingen ter verbetering van de zorg geformuleerd, en meer specifiek de rol die de apotheker daarin kan spelen. De doeltreffendheid van deze farmaceutische zorg-interventie wordt daarna geëvalueerd d.m.v. een gerandomiseerde, gecontroleerde studie. Aldus kan de inhoud van farmaceutische zorg bij een welbepaalde aandoening op een rationele manier ingevuld worden.
Hieronder vindt u enkele reeds uitgevoerde studies en de respectievelijke publicaties:
Goed gebruik van Directe Orale Anticoagulantia (DOAC)
- Capiau A., et al. Community pharmacy-based study of adherence to non-vitamin K antagonist oral anticoagulants. Heart (2020), 106: 1740-46.
- Capiau A., et al. Appropriateness of direct oral anticoagulant dosing in patients with atrial fibrillation according to the drug labelling and EHRA Practical Guide. Int J Cardiol (2021), 328: 97-103.
Goed gebruik van oogdruppels
- Mehuys E., el al. Eye drop technique and patient-reported problems in a real-world population of eye drop users. Eye (2020), 34: 1392-1398.
2. Zelfzorg
Deze onderzoekslijn richt zich op de zelfbehandeling van "kleine kwaaltjes" met voorschriftvrije medicatie en de rol die de apotheker kan spelen om deze zelfzorg zo veilig en doeltreffend mogelijk te laten verlopen.
Hieronder enkele van onze publicaties binnen deze onderzoekslijn:
Zelfzorg bij pijn
- Mehuys E., et al. Self-medication with Over-the-Counter Analgesics: a survey of patient characteristics and concerns about pain medication. J Pain (2019), 20(2):215-23.
Zelfzorg bij rhinitis
- Mehuys E., et al. Self-medication in persistent rhinitis: overuse of decongestants in half of the patients. J Allergy Clin Immunol Pract (2014), 2(3): 313-9.
3. Specifieke patiëntpopulaties
Oudere patiënten
Heel wat oudere patiënten nemen dagelijks meerdere geneesmiddelen. Deze polyfarmacie kan echter tot problemen leiden, met eventueel een ziekenhuisopname tot gevolg. Internationale studies toonden aan dat 5 tot 20% van de hospitalisaties geneesmiddel-gerelateerd zijn. De helft daarvan bleek bovendien vermijdbaar.
Het voorkomen, opsporen en tijdig remediëren van dergelijke geneesmiddel-gerelateerde problemen bij ouderen vormt, omwille van de geassocieerde morbiditeit, mortaliteit en kosten, een belangrijke uitdaging voor de toekomst. De officina-apotheker kan hier als farmaceutische zorg verlener een belangrijke rol spelen door samen met de huisarts vanuit de eerste lijn voor een zo veilig en zo doeltreffend mogelijke farmacotherapie te zorgen. De reeds bestaande screening tools om aan "medication review" te doen zijn echter niet specifiek ontwikkeld voor de officina-apotheek en vereisen inzage in de klinische parameters en diagnoses (wat momenteel niet mogelijk is in Belgische officina-apotheken). Daarom ontwikkelden geriaters, huisartsen en apothekers aan de Universiteit Gent een nieuwe screening tool specifiek voor de Belgische officina-apotheek, de GheOP³S tool (= Ghent Older People's Prescriptions community Pharmacy Screening tool).
Meer details over de GheOP³S tool vindt u hier.
4. Farmacoepidemiologie
Deze onderzoekslijn combineert klinische farmacologie en epidemiologie om rationeel geneesmiddelengebruik in de maatschappij te bevorderen. Hierbij wordt de impact van geneesmiddelen op de gezondheid van de bevolking onderzocht in termen van gebruik, (kosten)effectiviteit en veiligheid. De focus ligt op therapietrouw, therapie op maat en multimorbiditeit. De evidentie uit deze studies ondersteunt de kwaliteit van farmaceutische zorg.
Hieronder enkele voorbeelden van studies binnen deze onderzoekslijn:
Therapie op maat:
- Bertels X, Ross JC, Faner R, Cho MH, Ikram MA, Brusselle GG, Lahousse L. Clinical relevance of lung function trajectory clusters in middle-aged and older adults. ERJ Open Res. 2024 Feb 5;10(1):00793-2023.
- Edris A, Callier E, Lahousse L. Precision medicine from a citizen perspective: a survey of public attitudes towards pharmacogenomics in Flanders. BMC Med Genomics. 2022 Sep 12;15(Suppl 3):193.
- Edris A, de Roos EW, McGeachie MJ, Verhamme KMC, Brusselle GG, Tantisira KG, Iribarren C, Lu M, Wu AC, Stricker BH, Lahousse L. Pharmacogenetics of inhaled corticosteroids and exacerbation risk in adults with asthma. Clin Exp Allergy. 2022 Jan;52(1):33-45.
- Vanoverschelde A, Van Hoey C, Buyle F, Den Blauwen N, Depuydt P, Van Braeckel E, Lahousse L. In-hospital antibiotic use for severe chronic obstructive pulmonary disease exacerbations: a retrospective observational study. BMC Pulm Med. 2023 Apr 25;23(1):138.
- Bertels X, Edris A, Garcia-Aymerich J, Faner R, Meteran H, Sigsgaard T, Alter P, Vogelmeier C, Olvera N, Kermani NZ, Agusti A, Donaldson GC, Wedzicha JA, Brusselle GG, Backman H, Rönmark E, Lindberg A, Vonk JM, Chung KF, Adcock IM, van den Berge M, Lahousse L. Phenotyping asthma with airflow obstruction in middle-aged and older adults: a CADSET clinical research collaboration. BMJ Open Respir Res. 2023 Aug;10(1):e001760.
- Lahousse L, Loth DW, Joos GF, Hofman A, Leufkens HG, Brusselle GG, Stricker BH. Statins, systemic inflammation and risk of death in COPD: the Rotterdam Study. Pulm Pharmacol Ther. 2013 Apr;26(2):212-7.
Interacties:
- Grymonprez M, Capiau A, Steurbaut S, Boussery K, Mehuys E, Somers A, Petrovic M, De Backer TL, Lahousse L. Pharmacodynamic Drug-Drug Interactions and Bleeding Outcomes in Patients with Atrial Fibrillation Using Non-Vitamin K Antagonist Oral Anticoagulants: a Nationwide Cohort Study. Cardiovasc Drugs Ther. 2023 Nov 6.
- Grymonprez M, Carnoy L, Capiau A, Boussery K, Mehuys E, De Backer TL, Steurbaut S, Lahousse L. Impact of P-glycoprotein and CYP3A4-interacting drugs on clinical outcomes in patients with atrial fibrillation using non-vitamin K antagonist oral anticoagulants: a nationwide cohort study. Eur Heart J Cardiovasc Pharmacother. 2023 Dec 14;9(8):722-730.
Bijwerkingen:
- Grymonprez M, Petrovic M, De Backer TL, Steurbaut S, Lahousse L. The Impact of Polypharmacy on the Effectiveness and Safety of Non-vitamin K Antagonist Oral Anticoagulants in Patients with Atrial Fibrillation. Thromb Haemost. 2024 Feb;124(2):135-148.
- Bertels X, Mehuys E, Boussery K, Lahousse L. The implementation of risk minimization measures to prevent teratogenic pregnancy outcomes related to oral retinoid and valproate use in Belgium. Acta Clin Belg. 2022 Oct;77(5):815-822.
- Vanoverschelde A, Oosterloo BC, Ly NF, Ikram MA, Goedegebure A, Stricker BH, Lahousse L. Macrolide-associated ototoxicity: a cross-sectional and longitudinal study to assess the association of macrolide use with tinnitus and hearing loss. J Antimicrob Chemother. 2021 Sep 15;76(10):2708-2716.
- Lahousse L, Verhamme KM, Stricker BH, Brusselle GG. Cardiac effects of current treatments of chronic obstructive pulmonary disease. Lancet Respir Med. 2016 Feb;4(2):149-64.
- Loth DW, Brusselle GG, Lahousse L, Hofman A, Leufkens HG, Stricker BH. Beta-blockers and pulmonary function in the general population: the Rotterdam Study. Br J Clin Pharmacol. 2014 Jan; 77(1): 190–200.
Therapietrouw:
- Grymonprez M, Steurbaut S, Capiau A, Vauterin D, Van Vaerenbergh F, Mehuys E, Boussery K, De Backer TL, Lahousse L. Minimal Adherence Threshold to Non-Vitamin K Antagonist Oral Anticoagulants in Patients with Atrial Fibrillation to Reduce the Risk of Thromboembolism and Death: A Nationwide Cohort Study. Cardiovasc Drugs Ther. 2023 Sep 14.
- Vauterin D, Van Vaerenbergh F, Vanoverschelde A, Quint JK, Verhamme K, Lahousse L. Methods to assess COPD medications adherence in healthcare databases: a systematic review. Eur Respir Rev. 2023 Sep 27;32(169):230103.
- Grymonprez M, Capiau A, Steurbaut S, Mehuys E, Boussery K, De Backer TL, Lahousse L. Adherence and persistence to oral anticoagulants in patients with atrial fibrillation: A Belgian nationwide cohort study. Front Cardiovasc Med. 2022 Sep 29;9:994085.
- Putman B, Coucke L, Vanoverschelde A, Mehuys E, Lahousse L. Community pharmacist counseling improves adherence and asthma control: a nationwide study. BMC Health Serv Res. 2022 Jan 26;22(1):112.
- Vanoverschelde A, van der Wel P, Putman B, Lahousse L. A pragmatic randomized controlled trial to improve inhaler technique using mHealth. Clin Transl Allergy. 2020 Dec 7;10(1):59.
Multimorbiditeit:
- Wijnant SRA, Benz E, Luik AI, Rivadeneira F, Voortman T, Brusselle GG, Lahousse L. Frailty Transitions in Older Persons With Lung Function Impairment: A Population-Based Study. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2023 Feb 24;78(2):349-356.
- Grymonprez M, Petrovic M, De Backer TL, Steurbaut S, Lahousse L. Clinical outcomes in patients with atrial fibrillation and a history of falls using non-vitamin K antagonist oral anticoagulants: A nationwide cohort study. Int J Cardiol Heart Vasc. 2023 May 18;47:101223.
- Grymonprez M, Petrovic M, De Backer TL, Steurbaut S, Lahousse L. Impact of frailty on the effectiveness and safety of non-vitamin K antagonist oral anticoagulants (NOACs) in patients with atrial fibrillation: a nationwide cohort study. Eur Heart J Qual Care Clin Outcomes. 2024 Jan 12;10(1):55-65.
- Wijnant SRA, Bos D, Brusselle G, Grymonprez M, Rietzschel E, Vernooij MW, Terzikhan N, Lahousse L. Comparison of cerebral blood flow in subjects with and without chronic obstructive pulmonary disease from the population-based Rotterdam Study. BMJ Open. 2021 Dec 17;11(12):e053671.