Vakgroep Vertalen, Tolken en Communicatie

Technologie exclusief voor de les wiskunde of ICT? Da’s passé

Hoe kan de micro-credential Inleiding tot de taaltechnologie je lessen versterken? We vroegen het aan Thomas Herrero, leraar in het secundair onderwijs en dit jaar ook opnieuw een beetje student aan de UGent.

Chatbot taaltechnologie

Nascholing versus behoefte aan diepere expertise

Thomas Herrero is leerkracht bij de Sint-Paulusschool campus Hemelvaart in Waregem. Hij geeft voornamelijk Nederlands aan vierdejaars en sinds dit jaar ook het nieuwe vak taaltechnologie en taalredactie in de derde graad Moderne Talen. Zijn loopbaan begon nochtans niet in het onderwijs. Als redacteur voor onder andere Focus & WTV en medialab Quindo (Howest), kwam hij al in aanraking met nieuwe media en digitale skills. De interesse voor (taal)technologie werd daar gewekt. Zo experimenteerde hij met automatische ondertiteling en liet hij een spraakassistent radiojingles maken. In het “coronajaar” maakte hij de overstap naar het onderwijs; de eerste leservaring was dus meteen ook een digitale. Om extra sterk voor de klas te staan in het nieuwe thema taaltechnologie, schreef hij zich dit jaar in voor de micro-credential Inleiding tot de taaltechnologie.

Via de nieuwsbrief van de Vakgroep Vertalen, Tolken en Communicatie, hoorde ik over deze opleiding. Hoewel ik al verschillende nascholingen over dit thema had gevolgd, zag ik in de opleiding een kans om het bredere plaatje te begrijpen. Hier komt alle kennis samen; hoe waardevol nascholingen ook zijn, het blijven lossere initiatieven waarbij sommige stappen uit tijdsgebrek overgeslagen worden. Met deze opleiding leer je net de hele winkel kennen en verwerf je een stevige basis om vol vertrouwen voor de klas te staan.”

De micro-credential bleek een verrijking voor zijn lessen, mede door de extra inspiratie voor het luik onderzoekscompetenties. Naast het directe nut voor zijn klaspraktijk, was Thomas ook enthousiast over hoe de focus op de architectuur van taaltechnologische systemen werd gelegd en niet zozeer op de hipste toepassingen. Mooi extraatje: de opgedane kennis kan hij ook toepassen in zijn communicatiewerk voor de school, waarvoor hij ook de website, sociale media en schoolkrant verzorgt.

Troeven van de micro-credential

Wat Thomas het meest waardevol vond aan de lessen? De concrete casussen zoals detectie van cyberbesten en aanbevelingsalgoritmes op pakweg TikTok, die nauw aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen.

Je blijft niet achter met een theoretische steen in je maag. Het lesmateriaal is zo goed als kant-en-klaar. De slides bevatten handige illustraties, correcte bronnen en integreren het recentste wetenschappelijk onderzoek. Je kan simpelweg de thema’s uitfilteren die je in je eigen klas wil behandelen.

"Eén van de leerdoelen is bijvoorbeeld kritisch leren omgaan met taaltechnologie, wat eigenlijk de rode draad is in de opleiding. Het grote voordeel is bovendien dat de lessen worden opgenomen. Aanvankelijk dacht ik dat de opleiding niet combineerbaar zou zijn met mijn werk, maar je kan de lessen waar en wanneer je maar wil bekijken. Verder had ik trouwens wat gevreesd dat de lessen één lange goednieuwsshow over artificiële intelligentie zouden zijn, maar daar was niets van aan.”

Trots op taal

Hoewel de lerarenkamer er misschien nog anders over denkt, is de tijd dat begrippen zoals STEM en computationeel denken alleen maar met wiskunde en ICT geassocieerd worden binnenkort voorgoed voorbij.

*robotstem* Ik … kijk … ernaar uit … om je … te ontmoeten … 🤖💙

Taalleerkrachten moeten echter absoluut geen schrik hebben, integendeel, we moeten de technologie omarmen in onze lessen. De basis van veel toepassingen blijft dan ook een taalmodel en het is dankzij onze kennis over taal dat de systemen zo goed werken. Wij zijn als taalexperts heel goed geplaatst om de werking ervan te duiden.”

Hij vertelt dat het niet alleen leuk is om aan de scholieren te laten zien wat die taalmodellen allemaal kunnen, maar door uit te leggen welke taalobstakels er zijn voor AI-systemen kan je ook de schoonheid van taal laten zien. Als taalexperts moeten we onze vakkennis in de markt zetten, laten zien hoe taalmodellen werken en uitleggen hoe ze de leerlingen van dienst kunnen zijn. Het zou jammer zijn als we deze kans zouden laten liggen.”

Technologie: een hulpmiddel

Door systemen als ChatGPT moeten leraren hun lessen, opdrachten en evaluaties herdenken. Thomas maakt zich echter geen zorgen dat AI alles zal overnemen.

“Jongeren willen nog steeds zelf kritisch nadenken en mooie stukken schrijven zonder cliché-uitdrukkingen en 1001 adjectieven. Ze staan open voor technologie en gebruiken deze natuurlijk, en ze hebben gelijk. In het klaslokaal leren ze onder begeleiding op een kritische manier door en met de systemen. Ik geef hen bijvoorbeeld de opdracht een bepaalde tekst te schrijven en vervolgens AI te gebruiken om het stuk te herschrijven voor een ander doelpubliek, met een duidelijke prompt. Door de gegenereerde tekst te analyseren, vervolgens zelf beter te maken door in interactie te gaan met het taalmodel en uiteindelijk zelf weer de pen in de hand te nemen, leren de leerlingen soms meer dan zonder generatieve AI. Als leraar vertrek je daarbij steeds vanuit de liefde voor taal, van de technologie kan je handig gebruikmaken om die passie te illustreren.”

Leerhonger gestild?

“In de lessen werd vaak verwezen naar andere vakken waarin dieper op bepaalde zaken wordt ingegaan, dat triggert me wel. Ik ben overigens zeer blij met het boek Taaltechnologie ontrafeld. We hebben er even op moeten wachten, maar ik kan me inbeelden dat heel wat leraren het zullen aanschaffen. Andere handleidingen zijn al verouderd en vaker in het Engels.”

Ook interesse om je kennis te verdiepen en leerlingen te inspireren?