Burgers bieden steun en pakken samen coronacrisis aan

In samenwerking met digitaal buurtnetwerk Hoplr onderzocht de imec onderzoeksgroep mict van de UGent (imec-mict-UGent) de lokale dimensie in het aanpakken van de huidige coronacrisis. De studie ging na in welke mate gebruikers van het digitaal buurtnetwerk Hoplr tijdens de coronaperiode overgaan tot burgerparticipatie, sociale steun ervaren en wat de rol kan zijn van de buurt in het aanpakken van de coronacrisis. Een bevraging bij 7146 Hoplr gebruikers toonde aan dat het geloof in het succesvol aanpakken van de coronacrisis zeker aanwezig is, dat lokale verbondenheid actief bijdraagt aan burgerparticipatie, en dat ook buren, naast vrienden en familieleden, sociale steun kunnen bieden, al dan niet via een digitaal buurtnetwerk.

Burgers pakken samen, en lokaal, coronacrisis aan

Uit onze resultaten blijkt dat de respondenten algemeen genomen vrij positief staan tegenover de mogelijkheid van burgers om de crisis aan te pakken. Dit vertrouwen in het vermogen van de gemeenschap is echter minder aanwezig bij jongere personen, laagopgeleiden en huishoudens met een lager inkomen. Het onderzoek toont verder aan hoe burgers op diverse manieren deelnemen aan burgeracties tijdens de coronacrisis.

Het steunen van lokale handelaars is veruit de meest voorkomende vorm van burgerparticipatie. Ook gaf ongeveer de helft van de respondenten aan inkopen te hebben gedaan voor anderen, en ongeveer een derde had reeds bijgedragen aan het maken van materiaal, zoals mondmaskers.

Lokale sociale integratie lijkt overigens van belang voor collectief engagement bij de burgers. Personen die een sterk buurtgevoel hebben en actief zijn in lokale verenigingen, dragen vaker hun steentje bij aan het verzachten van de impact van de coronacrisis door deel te nemen aan solidariteitsacties of lokale handelaars te steunen.

Verder bleek uit onze resultaten hoe ook personen die frequenter nieuws consumeren en een hoog maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel hebben, meer geneigd zijn om te participeren in burgeracties.

Hoplr lijkt een faciliterende rol te kunnen spelen in het opzetten van burgeracties tijdens de coronaperiode, als een platform om lokaal goederen en sociale steun uit te wisselen. Zo gaf ongeveer een vijfde van de respondenten aan dat ze Hoplr reeds hadden gebruikt om hun hulp of diensten aan te bieden tijdens de coronacrisis. Bovendien lijken respondenten met een lager opleidingsniveau en inkomen vaker dan anderen via Hoplr hulp aan te bieden en anderen aan te sporen om maatregelen te volgen.

“In amper enkele weken is het aantal inschrijvingen en berichten op Hoplr geëxplodeerd. Het is onvoorstelbaar hoeveel hartverwarmende initiatieven en solidariteitsacties al werden opgezet door buren", zegt Jennick Scheerlinck, Founder van Hoplr

Vrienden, familie én buren als bron van sociale steun

Het onderzoek toonde aan dat respondenten sterk het gevoel hebben op anderen te kunnen rekenen tijdens de coronaperiode, bijvoorbeeld om inkopen te doen (79%) of wanneer ze nood hebben aan een gesprek (73%).

De primaire steunverleners zijn familie en vrienden. Toch mogen we het lokale sociale netwerk niet over het hoofd zien. Zo denkt een derde tot de helft van de ondervraagden dat ze via het lokale Hoplr netwerk hulp zouden kunnen krijgen met boodschappen of het verkrijgen van advies tijdens de coronacrisis. Verder verkreeg 40% van de respondenten tijdens de coronaperiode praktische of emotionele steun van directe buren en 5% via Hoplr. Dit illustreert de aanvullende rol die zowel buren als een digitaal buurtnetwerk zoals Hoplr kunnen hebben tijdens crisissituaties voor het verkrijgen van sociale steun.

Sociale risicogroepen (ouderen, lager inkomen en diploma)  geven echter aan minder op de steun van anderen te kunnen rekenen tijdens de coronaperiode. Opvallend is dat deze kloof lijkt te verdwijnen wanneer we gepercipieerde sociale steun via Hoplr beschouwen. Onze bevindingen suggereren hierbij dat een digitaal buurtnetwerk als Hoplr een egaliserende werking kan hebben wat betreft sociale steun.

“Eerder onderzoek leerde ons al dat online buurtnetwerken het potentieel hebben om de uitwisseling van steun onder buren mogelijk te maken. Ze vormen namelijk al een bestaand netwerk, gevormd en onderhouden door een stroom van berichten die voor een buitenstaander vaak het banale niet overstijgen. Toch gaat dit over het creëren van gedeelde betekenissen en het vormen van een gedeelde identiteit. Dit kan zeker uitmonden in spanningen en uit de hand lopende conflicten. Echter, meer nog dan dat, zien we dat dit leidt tot een nuttig en snel mobiliseerbaar netwerk” (Jonas De Meulenaere, onderzoek imec-mict-UGent)

Rol van digitaal buurtnetwerk Hoplr

Een belangrijke verklaring voor zowel gepercipieerde steun als voor verschillende vormen van burgerparticipatie is de mate waarin men lokale verbondenheid ervaart. Eerder onderzoek leerde al dat verbondenheid bijdraagt aan het verkrijgen van sociale steun via een digitaal buurtnetwerk, maar dat die lokale verbondenheid ook sterker wordt door actief te participeren in het netwerk. Bovendien zien we in de huidige studie ook dat actieve Hoplr-leden vaker lokaal kopen of materiaal zoals mondmaskers maken.

"Zelfs één zichtbaar opgeloste online hulpvraag kan zorgen voor een rimpeleffect. Een digitaal buurtnetwerk leidt namelijk tot observerend leren: buren zien wat anderen voor elkaar hebben gedaan, waardoor zij zelf ook steeds gemakkelijker hun hulpvragen aan de buurt richten” (Jennick Scheerlinck)

Het coronavirus heeft een enorme impact op onze samenleving. Een digitaal buurtnetwerk als Hoplr kan hierin een positieve rol spelen door het faciliteren van hulpvragen. Maar ook in het ontwikkelen van het daarmee samenhangende gemeenschapsgevoel. Dat dit een bredere meerwaarde kan hebben richting burgerparticipatie en het helpen van anderen, toont de huidige studie aan.

Meer informatie over dit onderzoek

Het onderzoek werd uitgevoerd bij gebruikers van het online buurtnetwerk Hoplr. 250 Hoplr-buurten in Vlaanderen met minimaal 100 gebruikers werden willekeurig geselecteerd en gevraagd de enquête in te vullen. 10% van de uitgenodigde Hoplr gebruikers namen deel, goed voor een totaal van 7.146 respondenten. 

Contact

• Cato Waeterloos (Junior Researcher and PhD Candidate UGent), T + 32 489 56 17 00

• Jonas De Meulenaere (Research and teaching assistant UGent)
• Jennick Scheerlinck (Founder, CEO Hoplr), T +32 485 51 33 84, jennick.scheerlinck@hoplr.com