Mass Spec op z’n best: de COVID-19 test

Eén van de manieren om de snelle verspreiding van COVID-19 te voorkomen, is een goede teststrategie. Bevolkingswijd testen is al in verschillende landen voorgesteld, zoals onder andere in het Verenigd Koninkrijk. Zo breed testen kan echter onmogelijk met enkel PCR-testen gebeuren. UGent-onderzoekers stellen daarom voor om massaspectrometrie te gebruiken om COVID-19 snel en goedkoop op te sporen. Deze nieuwe testmethode kan de druk op de huidige testcapaciteit verlichten omdat deze methode andere reagentia, instrumenten en personeel gebruikt.

Alternatieve teststrategie

Massaspectrometrie (Mass Spec) kan de verschillende onderdelen van een molecule “wegen”. Op basis van die massa's kan men bepalen welke moleculen er in een bepaald staal zitten. Omdat je echter alle moleculen tegelijk te zien krijgt, is het nog nooit eerder gelukt om massaspectrometrie op grote schaal te gebruiken om virale infecties op te sporen in een complex staal zoals dat van een neusswab. Daar willen de UGent-onderzoekers nu verandering in brengen.

De onderzoekers hebben met een internationaal consortium van academische labo’s en bedrijven (Cov-MS) aangetoond dat de Mass Spec test nu al Sars-Cov-2 kan detecteren tot Ct30. Ct is de waarde die normaal uit PCR-testen komt en 30 is de grens waarop men vermoedt dat je niet langer besmettelijk bent. Daarmee is de Mass Spec test niet gevoeliger dan de PCR-test, maar die laatste geeft sommige mensen wel een positieve diagnose terwijl er bijna geen virusdeeltjes meer aanwezig zijn.

Het belangrijkste is echter dat de Mass Spec test werkt met andere reagentia, expertise en instrumenten dan de andere COVID-19 tests. Als er iets zou mislopen bij de bevoorrading voor de andere testmethodes, kunnen de UGent-onderzoekers dus snel overnemen.

“Het is toch gek dat we voor de ontwikkeling van vaccins op zoveel verschillende paarden hebben gewed, maar dat testen nog bijna uitsluitend gebeurt met PCR”, aldus Maarten Dhaenens

Snel en goedkoop 

Momenteel kan de Mass Spec test 800 patiënten per massaspectrometer per dag doen. Er zouden in Vlaanderen tientallen massaspectrometers voorradig zijn in klinieken, wat betekent dat men nu al 20.000 Mass Spec tests per dag zou kunnen doen.

In het begin zouden de Mass Spec tests nog evenveel kosten als de PCR-test. Maar als klinieken de tests zouden opschalen, kan de kostprijs misschien wel tot onder de €15 per test zakken. Zonder meerkost kan de Mass Spec test bovendien bepaalde mutaties detecteren én kan ze ook testen op andere infecties zoals bijvoorbeeld griep.

De Mass Spec test kan de testcapaciteit dus op een relatief korte tijd vergroten en is daarom een belangrijke stap naar een alternatieve teststrategie. De onderzoekers gaan nu na of een verdere optimalisatie de Mass Spec test misschien wel beter geschikt maakt dan de PCR-test om samengevoegde stalen van tientallen patiënten in één keer te meten, en er zo duizenden per instrument per dag te doen. Dat zou bij een uitdovende pandemie heel veel winst betekenen.

"Zelfs als we allemaal al gevaccineerd zouden zijn tegen de tijd dat de Mass Spec test er komt, dan kan deze test bij een volgende uitbraak helpen vermijden dat we nog eens zonder reagentia vallen", zegt Maarten Dhaenens.

Wat kan België hiermee?

In het Verenigd Koninkrijk plannen ze zo'n 300.000 'Mass Spec' tests per dag te doen. Ook Nederland heeft geïnvesteerd in 'Mass Spec' als middel om COVID-19 op te sporen.

De UGent-onderzoekers hopen dat de Belgische overheid deze nieuwe methode ook in overweging neemt. 

Meer informatie

• Cov-MS is een internationaal consortium tussen industrie en academia dat werd opgericht aan de Faculteit Farmaceutische Wetenschappen van de UGent. Het onderzoek werd gefinancierd met een Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF).
• Lees de publicatie hier
• In 2020 publiceerde Maarten Dhaenens 'The Mass Spec COVID Check', het meest gelezen artikel in The Analytical Scientist. Een geüpdate, Nederlandstalige versie daarvan verschijnt binnenkort in Mens en Molecule. 

Contact

• Maarten Dhaenens