5 UGent’ers winnen een ERC Starting Grant 2024
(05-09-2024) Vijf UGent-onderzoekers ontvangen een ERC Starting Grant. Met deze beurs kunnen zij hun onderzoeksgroep uitbouwen en grensverleggend onderzoek doen.
De Europese Onderzoeksraad (European Research Council, ERC) heeft aangekondigd aan 494 beginnende onderzoekers een Starting Grant toe te kennen, waarvan vijf UGent-onderzoekers: Inge Bellemans (LUMOCX), Eveline Pinseel (Diadapt), Hristo Svilenov (PicoBody), Thomas Tarnaud (Urenimod) en Ioulia Tzouvadaki (Nefeli). Universiteit Gent bevestigt hiermee opnieuw haar toppositie onder de Belgische universiteiten.
De ERC Starting Grant financiering - in totaal bijna € 780 miljoen voor deze oproep - ondersteunt baanbrekend onderzoek in een breed scala aan vakgebieden, van levenswetenschappen en natuurkunde tot sociale wetenschappen en geesteswetenschappen. Het helpt onderzoekers aan het begin van hun carrière om hun eigen projecten te lanceren, hun teams te vormen en hun meest veelbelovende ideeën na te streven.
De Starting Grant Projecten
LUMOCX (Inge Bellemans)
Dit project onderzoekt hoe metaal, zuurstof en cement uit maanstof geproduceerd kunnen worden om een permanente maanbasis te bouwen, waarbij de hoge transportkosten vanaf de aarde vermeden worden. Traditionele methoden voor metaalwinning, zoals het gebruik van cokes en waterstof, zijn op de maan lastig toepasbaar omdat deze stoffen ook zouden moeten worden getransporteerd. Een veelbelovende oplossing is hoge temperatuur elektrolyse, waarbij met behulp van elektriciteit uit zonnepanelen niet alleen metaal, maar ook zuurstof en cement kan worden geproduceerd zonder extra stoffen van de aarde. Deze methode is afvalvrij en alle producten zijn nuttig voor een maanbasis.
Omdat de omstandigheden op de maan, zoals lagere zwaartekracht en atmosferische druk, anders zijn dan op aarde, is het belangrijk om deze techniek uitgebreid te onderzoeken en te optimaliseren. Dit gebeurt door combineren van experimenten op aarde en simulaties onder aardse en maan omstandigheden. Hierbij richt onze groep zich op het bepalen van materiaaleigenschappen bij hoge temperaturen en het hoge temperatuursproces. Naast het gebruik op de maan is deze techniek ook veelbelovend voor de groene transitie op aarde, omdat het een alternatief biedt voor koolstof gebaseerde methoden die veel CO2 uitstoten.
In plaats van waterstof te gebruiken, vermijdt hoge temperatuur elektrolyse de tussenstap van elektriciteit naar waterstof, en produceert het zuurstof in plaats van CO2, wat aanzienlijke voordelen biedt voor milieuvriendelijke metaalproductie.
DIADAPT (Eveline Pinseel)
Diatomeeën, ook wel ‘kiezelwieren’ genaamd, zijn een groep ééncellige algen die wijdverspreid voorkomen in oceanen en zoetwater, maar ook in bodems. Hun belang voor het gezond functioneren van onze planeet kan nauwelijks overschat worden. Ze zijn verantwoordelijk voor 20% van de jaarlijkse zuurstofproductie op aarde via fotosynthese, wat meer is dan alle regenwouden gecombineerd, en ze vormen de basis van mariene voedselwebben. Afgestorven kiezelwiercellen zinken massaal naar de zeebodem en exporteren op die manier het broeikasgas CO2 naar de diepzee. Zo helpen ze onze aarde verkoelen en vormen ze een belangrijke regulator van het globale klimaatsysteem.
Helaas worden de meest nutriëntrijke en goed gemengde delen van de oceanen, waar diatomeeën het meest productief zijn, bedreigd door de klimaatopwarming.
Hoewel diatomeeën grote schommelingen in het globale klimaat hebben overleefd in de afgelopen 60 miljoen jaar, weten we weinig over de manier waarop, en hoe snel, zij zich kunnen aanpassen aan veranderingen in hun omgeving. Met DIADAPT willen Eveline Pinseel en haar team hier verandering in brengen.
Concreet zal DIADAPT onderzoeken hoe diatomeeën zich door middel van evolutie aanpassen aan veranderingen in klimaat, zowel op micro-evolutionaire (jaren) als macro-evolutionaire (miljoenen jaren) tijdschalen. DIADAPT zal zowel focussen op de evolutie van genen als evolutie van gen expressie. Uiteindelijk zal dit ons helpen om beter te begrijpen hoe diatomeeën zich aanpassen aan veranderingen in klimaat, en dus in welke mate deze belangrijke micro-algen ook in de (nabije) toekomst de klimaatopwarming kunnen blijven bufferen en als energiebron van mariene voedselwebben kunnen fungeren.
PicoBody (Hristo Svilenov)
Biotherapeutica kunnen zeer efficiënt zijn bij de behandeling van infectieziekten. De ontdekking en ontwikkeling van betere antimicrobiële biotherapeutica vereist echter nieuwe fundamentele ontdekkingen en de ontwikkeling van nieuwe technologieën.
In PicoBody zullen Hristo Svilenov en zijn team de antimicrobiële eigenschappen onderzoeken van een bepaald type rundereiwitten, picobodies genaamd. Hiertoe zal het project een ontdekkings- en productieplatform voor picobodies opleveren met behulp van geavanceerde moleculaire biologie en zoogdiercelkweektechnieken. Verder zal PicoBody onderzoeken hoe de biologische micro-omgeving de activiteit van natuurlijke antimicrobiële picobodies reguleert.
De functie en activiteit van de picobodies zal worden getest met behulp van een reeks complementaire in vitro en in vivo methoden. In het algemeen wordt verwacht dat het project nieuwe geneesmiddelen en instrumenten zal opleveren voor de bestrijding van de toenemende antimicrobiële resistentie.
URENIMOD (Thomas Tarnaud)
Epilepsie is een veel voorkomende en chronische neurologische aandoening, die behandeld wordt met medicatie of met responsieve elektrostimulatie. Ongeveer één op drie patiënten reageert helaas niet goed op deze behandelingen. Bovendien is voor responsieve elektrostimulatie een invasieve operatie vereist om de elektrodes in de hersenen te implanteren. Daarom wil Thomas Tarnaud in het URENIMOD-project een effectieve en minimaal invasieve behandeling ontwikkelen voor epilepsie met ultrasone golven. De technologie zal gerealiseerd worden door computersimulaties van de hersenen te combineren met preklinische experimentele validatie.
Ultrasone golven zijn geluidsgolven die niet hoorbaar zijn voor het menselijk oor. Geluidsgolven hebben het belangrijke voordeel dat ze een korte golflengte hebben, waardoor ze op een diepe hersenstructuur gefocusseerd kunnen worden. Dit gebeurt met ultrasone omvormers die onderhuids worden geïmplanteerd: hierdoor is er geen hersenoperatie meer nodig. Ultrasone golven kunnen specifieke types hersencellen activeren via microscopische trillingen in het celmembraan. Andersom, kunnen deze ultrasone vibraties ook gebruikt worden om diepe hersenactiviteit uit te lezen. Deze hersensignalen zullen vervolgens benut worden voor de automatische detectie en behandeling van epileptische aanvallen. Hierbij wordt deep reinforcement learning toegepast om een optimale therapie te ontwikkelen op maat van de patiënt. Het project richt zich op de behandeling van focale epilepsie, maar de URENIMOD technologie kan aangepast worden voor de behandeling van verschillende andere neurologische aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson, migraine en depressie.
NEFELI (Ioulia Tzouvadaki)
Implanteerbare systemen en bio-elektronische technologieën hebben nog steeds moeite om zeer gevoelige metingen in het lichaam uit te voeren, ze behandelen elektrische en chemische signalen vaak apart en vereisen ingewikkelde apparatuur. Bovendien hebben traditionele systemen moeite om efficiënt om te gaan met de groeiende hoeveelheid gegevens omdat de componenten voor het detecteren, opslaan en verwerken van informatie fysiek gescheiden zijn. In het NEFELI project willen we een kleine, implanteerbare technologie ontwikkelen die gebruik maakt van speciale neuromorfische apparaten. Deze technologie kan gelijktijdig meerdere belangrijke biologische en elektrische signalen meten en verwerken die geassocieerd worden met neurodegeneratieve ziekten, en zo direct informatie leveren voor gerichte behandelingen. Door meting en verwerking te combineren en de behoefte aan energieverslindende gegevensverwerking te verminderen, kan deze technologie de weg vrijmaken voor nieuwe, geavanceerde medische systemen.
Over de ERC
De ERC, opgericht door de Europese Unie in 2007, is de belangrijkste Europese financieringsorganisatie voor excellent grensverleggend onderzoek. Het financiert creatieve onderzoekers van elke nationaliteit en leeftijd om projecten in heel Europa uit te voeren. De ERC biedt vier kernsubsidieregelingen: Starting Grants, Consolidator Grants, Advanced Grants en Synergy Grants. Met zijn aanvullende Proof of Concept Grant-regeling helpt de ERC begunstigden om de kloof te overbruggen tussen hun baanbrekende onderzoek en de vroege fasen van de commercialisering ervan.
Het totale ERC-budget van 2021 tot 2027 bedraagt meer dan € 16 miljard, als onderdeel van het Horizon Europe-programma, onder de verantwoordelijkheid van Europees Commissaris voor Innovatie, Onderzoek, Cultuur, Onderwijs en Jeugd, Iliana Ivanova.
Onderzoekers binnen en buiten de Universiteit Gent die een ERC Grant willen aanvragen met onze universiteit als gastinstelling, kunnen contact opnemen met het EU-team voor advies en ondersteuning
- Meer over ERC Grants (EN pagina)
- ERC grant holders at Ghent University
- Research Explorer - EU-funded projects (ugent.be)
Contact
EU-team UGent, eu-team@ugent.be