Klimaatvriendelijk beleggen (fossil divestment)

Elk jaar vloeien tientallen miljarden van Belgische banken naar olie-, gas- en steenkoolinvesteringen. Dit doet alle inspanningen om de klimaatopwarming een halt toe te roepen teniet. Maar naast het vanzelfsprekende ecologische aspect speelt ook een financiële overweging mee. Analyses voorspellen immers op termijn een daling van de waardering van bedrijven met fossiele brandstofreserves. Het Klimaatakkoord van Parijs schreef voor dat, om de toename van de globale gemiddelde temperatuur onder de 2°C te houden, tot 80% van de momenteel gekende reserves onbenut moeten blijven. Deze activa zullen hun waarde verliezen, wat een negatief effect  de aandelenkoersen zou kunnen veroorzaken.

Studenten van de Fossil Fuel Divestment Movement stimuleren al meerdere jaren  wereldwijd universiteitsbesturen om deze stap te zetten. De Universiteit Gent gaf gehoor aan dit pleidooi voor een duurzame beleggingsportefeuille.  

Ambitieus kader met uitsluitings- en insluitingscriteria

De UGent schreef een eigen kader uit voor haar beleggingsportefeuille, dat beleggingen in fossiele energiebedrijven en bedrijven met een hoge C02-voetafdruk uitsluit. Bedrijven die zoeken naar kolen, olie en gas, ze bovenhalen, raffineren en vervoeren en die elektriciteit opwekken op basis van fossiele brandstoffen mogen niet langer in de UGent beleggingsportefeuille voorkomen. Naast de exclusie van de fossiele sector wordt gevraagd om bedrijven in te sluiten die bezig zijn met hernieuwbare energiebronnen en met circulaire economie. Zo wordt het beleggingsuniversum voldoende breed gehouden en worden de toekomstgerichte technologieën actief ondersteund. De rendementsverwachting blijft ongewijzigd; voldoende studies en prognoses duiden dat duurzame beleggingen minstens even rendabel zijn dan de klassieke.

Hieronder worden de specifieke criteria weergegeven:

Algemene uitsluitingscriteria

  • Uitsluiting van bedrijven die de 10 principes van de Global Compact (rond mensenrechten – arbeid – milieu en corruptie van de Verenigde Naties niet naleven of schenden.
  • Uitsluiting van bedrijven die zich bezig houden met omstreden activiteiten (deze lijst is niet limitatief en kan op ieder moment worden uitgebreid of aangepast):
    • Productie en/of verkoop van conventionele en niet-conventionele wapens (< 1% van de omzet)
    • Democratie index (Economist Intelligence Unit): investeringen in autoritaire regimes (< 1% van de omzet)
    • Tabak  (< 1% van de omzet)
    • Pornografie (< 5% van de omzet)
    • Bont en Leer (< 5% van de omzet)
    • Kansspelen (< 25% van de omzet)

Uitsluiting sectoren omwille van fossil-free ambitie (desinvestering):

  • Uitsluiting van de bedrijven die voorkomen op de Carbon Underground 200 companies list, zoals gepubliceerd door de FFI (Fossil Free Indexes).
  • Uitsluiting van bedrijven met fossiele brandstofreserves.
  • Uitsluiting van bedrijven die zoeken naar kolen, olie en gas of ze boven halen, behandelen, raffineren of vervoeren.
  • Uitsluiting van bedrijven die investeren in utilities die fossiele brandstoffen gebruiken om elektriciteit te produceren.

Insluiting van ‘duurzame en verantwoorde’ thema’s (10 tot 20% van het aandelengedeelte)

  • Hernieuwbare energie
  • Duurzame energie
  • Opslag van energie
  • Circulaire economie

Ook andere duurzame en verantwoorde thema’s kunnen toegevoegd aan de portefeuille, voor zover ze zijn goedgekeurd door de UGent.

Ziehier de volledige beleidstekst en de bijhorende presentatie. 

Proces: hoe kwam de UGent tot dit resultaat?

1. Akkoord van RVB met het principe om klimaatvriendelijk te beleggen

In 2016 besloot de UGent om duurzaamheidscriteria te laten meespelen bij het beleggen van haar portefeuille, liquide middelen van de UGent in afwachting van de noodzaak om ze op te nemen voor onderzoeksprojecten of voor infrastructuurwerken.

Er werd tevens beslist dat de portefeuillebeheerders van de UGent, verdeeld over verschillende banken, hun duurzaamheidsfondsen zouden moeten voorleggen aan een commissie ‘Duurzaam beleggen’ aan de UGent, die het duurzaamheidsaspect zou kunnen beoordelen en zou kunnen bijsturen waar nodig. 

Tot slot werd beslist om 10% van het totaal te beleggen kapitaal te beleggen in specifieke fondsen omdat ze nauw aansluiten bij de UGent-activiteiten of in fondsen waar het rendement ondergeschikt is aan het ethische aspect.

2. Samenstelling van 'open' commissie 'duurzaam beleggen'

In de commissie 'Duurzaam Beleggen' zetelen de logistiek beheerder, de directeur Financiën en vertegenwoordigers van alle geledingen van de universiteit. Deze commissie werd daarnaast versterkt met een vertegenwoordiger van de ngo FairFin, een student van de Fossil Free Movement en de milieucoördinator. 

3. Evaluatie van de duurzaamheidsfondsen van de portefeuillebeheerders

In 2017 werd voor alle portefeuilles van de UGent overgeschakeld naar duurzame beleggingsfondsen. De commissie 'duurzaam beleggen' evalueerde het duurzaamheidsaspect. Al snel bleek dat elke bank zijn eigen definitie van duurzaamheid hanteert en er zijn eigen methodiek op nahoudt om die waar te maken. In elk duurzaamheidsfonds zaten nog steeds heel wat bedrijven die investeren in fossiele energie. De commissie 'Duurzaam beleggen' wilde ambitieuzer gaan. 

4. Vastleggen van eigen duurzaam beleggingskader

Het universiteitsbestuur besloot om zelf een kader uit te schrijven, dat beleggingen in fossiele energiebedrijven en bedrijven met een hoge C02 voetafdruk uitsluit én tegelijkertijd bedrijven insluit die bezig zijn met hernieuwbare energiebronnen en met circulaire economie. 

5. Opleggen van UGent-ambities aan de portefeuillebeheerders

De banken werden uitgedaagd om het ambitieniveau van de UGent te helpen realiseren. De aangereikte oplossingen zijn heel uiteenlopend. De ene lanceerde nieuwe aandelen- en obligatiefondsen, geënt op het kader van de UGent en stelde die open voor andere institutionele beleggers. Een andere bank verfijnde de selectiemethodiek op de bestaande beleggingsproducten, zodat enkel investeringen in die bedrijven die voldoen aan het kader van de UGent overblijven. 

6. Anderen aan boord krijgen

Omdat we geloven dat duurzaam beleggen een hefboom kan zijn om de klimaatdoelstellingen te helpen halen, helpt de UGent andere institutionele investeerders – publieke instellingen, steden, gemeenten, vzw’s maar ook pensioenfondsen en  bedrijven – om ook die weg in te slaan. Onze ervaringen, het proces, het beleggingskader, ... wordt ruim verspreid. Zo kunnen we ervoor zorgen dat het klimaatvriendelijk beleggen niet langer uitzonderlijk of maatwerk blijft, maar dat het mainstream wordt. 

Interessante links