Het doctoraatsonderzoek van Ben De Smet: "Muziek, identiteit en diversiteit in de wereld van streaming '
(08-01-2025) Hoe kan muziek ons helpen onze identiteit te begrijpen? Welke rol speelt diversiteit hierin? En wat betekent dit alles in een tijdperk waarin streamingalgoritmen ons luistergedrag beïnvloeden?
Waarom gaat jouw doctoraat over dit onderwerp?
Zowel muziek als media hebben voor mij een unieke kracht: ze vormen onze identiteit, vaak zonder dat we ons daarvan bewust zijn. Het fascineert mij hoe deze sociale instrumenten balanceren tussen persoonlijke beleving en bredere maatschappelijke invloed. Daarom focus ik in mijn onderzoek specifiek op hoe streamingplatformen zoals Spotify identiteit en diversiteit beïnvloeden.
Ik zie mijn werk als een pioniersproject binnen een relatief jong onderzoeksgebied. Muziekstreaming heeft pas vanaf 2016-2017 echt grote impact gekregen. Academisch onderzoek naar hoe muziek, diversiteit en identiteit hier samenkomen, staat nog in de kinderschoenen. Met mijn doctoraat probeer ik die leegte in de academische literatuur op te vullen.
Wat zijn de belangrijkste bevindingen uit jouw onderzoek?
Een opvallend inzicht uit mijn onderzoek is dat de waarheid vaak tussen twee uitersten ligt. Aan de ene kant heb je het pessimistische perspectief dat claimt dat algoritmen ons luistergedrag volledig sturen, terwijl het optimistische perspectief gelooft dat gebruikers totale vrijheid hebben. De realiteit zit ergens in het midden. Ondanks de invloed van algoritmen en aanbevelingen behouden luisteraars een verrassend grote mate van autonomie.
Dit werd ook duidelijk in de interviews met gebruikers, die laten zien hoe uiteenlopend luistergedrag kan zijn. Sommigen volgen trouw de aanbevelingen van Spotify, terwijl anderen juist bewust een eigen playlist samenstellen. Die creativiteit en expressiviteit tonen aan dat gebruikers niet zomaar passieve consumenten zijn, maar actieve mee bepalers van hun muzikale ervaring.
Een ander belangrijk thema in mijn onderzoek is de rol van muziek in het vormen van identiteit. Zelfs in een individuele context zoals streaming blijft muziek een krachtig middel om jezelf en je plek in de wereld te begrijpen. Mijn interviews met LGBTQ+-personen laten ook zien hoe muziek wordt gebruikt om zichzelf beter te begrijpen, relaties op te bouwen en een gevoel van verbondenheid te vinden. Platformen zoals Spotify ondersteunen dit proces met functies voor personalisatie en de mogelijkheid om muziek te delen met anderen.
Hoe kijk je terug op jouw doctoraatstraject?
Voor mij was het doctoraatstraject een zeer positieve en inspirerende ervaring. De vrijheid en zelfstandigheid die het onderzoek met zich meebracht, sluit perfect aan bij mijn werkstijl en interesses. Mijn onderzoek sluit naadloos aan bij actuele ontwikkelingen in de samenleving en vult een belangrijk gat in de literatuur. Bovendien hoop ik dat mijn werk verder gaat dan de wetenschappelijke wereld. Ik wil dat het mensen helpt om beter te begrijpen hoe muziek ons kan helpen om onszelf en anderen te zien.
Wat zijn de plannen na jouw doctoraatsonderzoek?
Na het afronden van mijn doctoraat ben ik aan de slag gegaan aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Daar begeleid ik bachelorstudenten in studies rond media en identiteit. Maar mijn ambities reiken verder dan de academische wereld. Zo wil ik mij ook richten op cultuurjournalistiek en -kritiek, met een focus op muziek en film. Schrijven over cultuur in de breedste zin van het woord blijft mijn grote passie.