Katia Levecque
Motivatie
Wat is je belangrijkste motivatie voor onderzoek?
Een gevoel van nieuwsgierigheid om te ontdekken hoe de wereld werkt, hoe individuen denken, voelen en handelen. Wat mij het meest inspireert, is hoe psychologische processen en sociale structuur met elkaar samenhangen. Waarom denken en voelen mensen op dezelfde manier en hoe hangt dit samen met hun sociale positie en sociale rol in de samenleving? Twee belangrijke perspectieven waarmee ik naar deze vragen kijk zijn sociale ongelijkheid en diversiteit. Voor mij is onderzoek bij voorkeur een middel om van de wereld een betere plek te maken: om het beleid te informeren, om bedrijven te helpen zich te ontwikkelen, om mensen te helpen bloeien. In de loop van mijn carrière heb ik naar de geestelijke gezondheid van mensen op verschillende sporten van de sociale ladder gekeken: van mensen in armoede die in de marge van de samenleving leven tot academici in instellingen met een hoge status.
Op de sociale ladder zijn de uitdagingen om te floreren en de geestelijke gezondheid te optimaliseren heel verschillend, evenals de impact van psychische gezondheidsproblemen op iemands leven, werk en gezin. Wat niet anders is op de sociale ladder, is de dankbaarheid die mensen uiten als ze het gevoel hebben dat hun dagelijkse strijd wordt geuit in je onderzoek. Dergelijke feedback is hartverwarmend en geeft zin en betekenis aan mijn werk.
Waarom denk je dat het versterken van de geestelijke gezondheid zo belangrijk is?
Mensen zijn fascinerende wezens, in staat om verbluffende dingen te creëren. Het vermogen om te floreren, het volledige potentieel te realiseren en een bijdrage te leveren aan de samenleving is echter afhankelijk van iemands fysieke, mentale en sociale gezondheid.
Gezondheid als een totaalervaring in de context van een gemeenschap vormt voor mij een belangrijke mindset bij het doen van onderzoek. Zo'n manier van denken is prominent aanwezig in veel culturen, maar niet in de traditie van de westerse wetenschap. Toonaangevende instanties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie inspireren meer en meer onderzoekers om uit hun disciplinaire silo's te stappen en hun krachten te bundelen teneinde de geestelijke gezondheid te helpen versterken. Dit is een goede zaak want de wereld verandert sneller dan voorheen en meer en meer mensen hebben het daar moeilijk mee wat zich uit in een toename van het aantal mentale gezondheidsproblemen. Hoewel de samenleving op veel manieren verandert, lijkt ten minste één patroon zeer resistent: degenen aan de onderkant van de sociale ladder dragen de grootste last waardoor het voor hen moeilijk is om van hun talenten te profiteren en hun volledig potentieel te ontwikkelen.
Hoe kan onderzoek de wereld veranderen?
De geschiedenis toont aan dat onderzoek de wereld op veel manieren verandert: het heeft ons leven verlicht, ons onze plaats in de wereld helpen verklaren, vooruitgang in technologie en geneeskunde geactiveerd en gestimuleerd, en uiteindelijk onze wereldvisies gevormd.
Wat de verandering van de geestelijke gezondheid betreft, is een van de meest noodzakelijke veranderingen die onderzoek kan bewerkstelligen, het verminderen van stigma en taboe. Psychische gezondheidsproblemen bestaan in alle culturen maar worden vaak op verschillende manieren behandeld. Er rust vaak stigma op mensen met psychische problemen waardoor ze vaak als minderwaardig worden beschouwd. Stigma leidt vaak tot individuele en structurele discriminatie, tot onrechtvaardige behandeling en tot de ontkenning van rechten en verantwoordelijkheden. Onderzoek kan een waardevolle rol spelen door bewustzijn en gezondheidsgeletterdheid te vergroten, rekening houdend met culturele barrières om "westerse" wetenschappelijke kennis over dit onderwerp te accepteren.
Met wie buiten de academische wereld hebt u al samengewerkt en belangrijke resultaten behaald?
In de beginjaren van mijn onderzoekscarrière werkte ik in een onderzoekseenheid die zich richtte op armoede en sociale uitsluiting. Deze eenheid had intense samenwerkingen met beleidsmakers, maatschappelijk werkers en "ervaringsdeskundigen". De uitwisseling van ideeën en expertise leidde tot belangrijke communicatieprocessen tussen wetenschap, praktijk, beleid en mensen in armoede. Het resulteerde in actieprogramma's en initiatieven die solidariteit en begrip bevorderden, en in aandacht genereren voor de kwestie van armoede en geestelijke gezondheid op de Vlaamse onderzoeks- en beleidsagenda.
In recentere jaren was mijn onderzoeksfocus gericht op de academische wereld. Onze paper over arbeidsorganisatie en geestelijke gezondheid van promovendi in Vlaanderen (2017) ging viraal en werd de tweede meest besproken wetenschappelijke paper in 2017 (zie Altmetrics Top 100 van 2017). Sinds de publicatie ervan hebben verschillende belanghebbenden uit de hele wereld contact gezocht: PhD-studenten, supervisors, universiteiten, overheden, wetenschappelijke uitgevers, journalisten, HR-consultants en zelfs verzekeringsmaatschappijen. Ik ben blij te zien dat er zoveel verschillende bottom-up en top-down initiatieven zijn opgezet of worden ontwikkeld. Samenwerkingsverbanden met collega's die resulteren in 'real-life' impact is een fantastische manier om aan onderzoek te doen.
Publicaties
https://biblio.ugent.be/person/802000154630