Fiscaal misbruik in de inkomstenbelasting: de fiscale regeling in vergelijkend recht (Belgisch, Frans en Congolees).

Korte Beschrijving

In deze studie wordt het misbruik van de belastingbetaler behandeld, dat verschilt van het op grond van belastingfraude onderdrukte gedrag. Dit is het gedrag van de belastingplichtige waarbij hij zichzelf een aanzienlijk belastingvoordeel verschaft door misbruik te maken van de zwakke punten van de belastingwetgeving. Dit gedrag wordt over het algemeen bestreden door de algemene antimisbruikregel (GAAR) die in de meeste moderne landen bestaat. 

Het belang van deze studie vloeit voort uit het feit dat de algemene regel tegen belastingmisbruik (GAAR) die van kracht is in het Congolese positieve recht, in dit geval artikel 40 van de wet betreffende de hervorming van de belastingprocedure (LRPF) van 2003, wettelijk alleen gericht is tegen soortgelijke handelingen (simulatie). Artikel 40 van de LRPF heeft dus juridisch geen enkel nut wanneer de belastingplichtige handelingen, transacties en andere kunstmatige juridische constructies verricht die de geest van de wetten aantasten om een belastingvoordeel te verkrijgen. Het zijn echter diezelfde kunstmatige en abnormale rechtshandelingen die de Belgische wet bestrijdt op basis van artikel 344, § 1 van het WIB92, dat fiscaal misbruik bestrijdt. De Franse belastingwetgeving richt zich daartegen op grond van artikel 64 LPF, dat de procedure inzake misbruik van recht regelt.

Door middel van een tegelijk vergelijkende en analytische benadering stelt de studie voor om uit het Franse en het Belgische recht te putten hoe artikel 40 LRPF, de positieve Congolese anti-belastingbepaling (GAAR), het best kan worden gemoderniseerd.

Het bestaat uit drie delen. In een eerste deel wordt ingegaan op de stand van zaken met betrekking tot de anti-belastingontwijkingsbepalingen (GAAR) in het Congolese recht, in het Franse recht en in het Belgische recht. Een tweede deel behandelt vervolgens de bijdragen van het Franse en het Belgische recht aan de modernisering van de Congolese anti-misbruikbepaling en het voorstel de lege ferenda van een nieuwe procedure van misbruik van fiscaal recht in het Congolese recht. Tenslotte worden in het derde deel de toepassingsvoorwaarden van de nieuwe Congolese anti-misbruikbepaling (de lege ferenda) bestudeerd.

Het komt er in feite op aan eerst het analytische proces voor het opzetten en toepassen van een anti-misbruikbepaling (GAAR) te onderzoeken, vervolgens te begrijpen hoe de Franse en Belgische wetgevingen erin geslaagd zijn hun GAAR op te zetten en tenslotte de Congolese wetgever een GAAR-model voor te stellen op basis van de in het Franse en Belgische recht toegepaste beginselen.

Wij hebben benadrukt dat een GAAR, in theorie, in het algemeen in één enkele rechtsregel rechtstheorieën, algemene rechtsbeginselen en juridische technieken van gemeen recht implementeert, met als doel, wat de belastingadministratie betreft, de rechtsgevolgen van gelijksoortige en kunstmatige handelingen van belastingplichtigen te neutraliseren. Meer concreet gaat het erom dat algemene rechtsbeginselen en rechtstheorieën in één en dezelfde rechtsregel worden gesuperponeerd op rechtstechnieken.

In zijn semantiek gebruikt het Franse GAAR van artikel 64 LPF in de procedure van misbruik van recht enerzijds het algemene rechtsbeginsel van "simulatie" en anderzijds "de theorie van bedrog tegen de wet". De gebruikte techniek is die van de onaantastbaarheid van rechtshandelingen voor de overheid met het oog op de herkwalificatie ervan. In werkelijkheid zou men moeten spreken van een diskwalificatie-kwalificatie van simulatieve en kunstmatige handelingen met het oog op de invoering van een nieuwe grondslag van belastingheffing overeenkomstig de wet. Dezelfde logica geldt voor artikel 344, lid 1, van het WIB92, dat uitsluitend betrekking heeft op kunstmatige rechtshandelingen, aangezien simulatie in het Belgische belastingrecht wordt bestreden op basis van de algemene rechtsleer inzake simulatie.

In dit perspectief bieden het Belgische en het Franse recht om verschillende redenen verschillende mogelijkheden voor het Congolese belastingrecht. Afgezien van de taalkundige verwantschap, is het Congolese recht geïnspireerd op het Belgische belastingrecht van vóór de hervorming van 1962. Dit laatste is in feite zijn matrix. Voorts zij opgemerkt dat sinds het einde en het begin van de vorige eeuw de meeste rechtsinstrumenten die door de belangrijkste organisaties ter bestrijding van internationale belastingplanning zijn ingevoerd, in het Congolese belastingrecht zijn omgezet.

Deze studie stelt aan het einde van het tweede deel en in het gehele derde deel een model voor de GAAR voor, of beter een nieuwe procedure voor de repressie van het misbruik van Congolese belastingplichtigen. Deze nieuwe procedure zal subsidiair van toepassing zijn bij ontstentenis van een specifieke bepaling van de algemene belastingwetgeving of de mijnbouwwetgeving.