Instituut voor Procesrecht draagt bij aan CPLJ-project

Om je eigen rechtssysteem beter te begrijpen, is het belangrijk om over je landsgrenzen te kijken en je te verdiepen in andere rechtssystemen. Maar als het aankomt op rechtsvergelijkend burgerlijk procesrecht, zijn relevante bronnen vaak versnipperd en onhanteerbaar.

Comparative Procedural Law and Justice (CPLJ) is een internationaal onderzoeksproject dat toonaangevende rechtsgeleerden op het gebied van het burgerlijk procesrecht samenbrengt. Meer dan 100 auteurs uit 37 jurisdicties werken al 4 jaar (en zullen dat blijven doen) samen aan CPLJ om onderwerpen in het burgerlijk procesrecht vanuit rechtsvergelijkend perspectief te bestuderen. De leden van het project kwamen bijeen op een slotconferentie op 11 en 12 juli 2024 om hun resultaten te presenteren. De bevindingen zijn gebundeld in een meerdelige publicatie Comparative Procedural Law and Justice, die nu in open access beschikbaar is.

Door de doorgedreven samenwerking is het CPLJ-project uniek in zijn soort. Het CPLJ-project brengt een ongekende diversiteit aan wetenschappers samen, die intensief hebben samengewerkt aan een reeks gezamenlijke publicaties. CPLJ is niet zomaar een reeks van afzonderlijke nationale rapporten. Elk hoofdstuk is geschreven vanuit een multidimensionaal perspectief, rekening houdend met jurisdicties van over de hele wereld.

Thematisch behandelen de bijdragen bijna alle denkbare aspecten van de burgerlijke rechtspleging in rechtsvergelijkend perspectief: van fundamentele waarborgen tot rechterlijke onafhankelijkheid, toegang tot de rechter, alternatieve geschillenbeslechting, grensoverschrijdende procedures en collectieve rechtszaken. Met betrekking tot de uitdagingen van digitalisering belicht het project zowel procedurele elementen van AI als vormen van online geschillenbeslechting.

Het hoofdstuk van prof. dr. Wannes Vandenbussche en prof. dr. Piet Taelman beschrijft en analyseert het consumentenprocesrecht in rechtsvergelijkend perspectief. Het bestaan van bijzondere procedureregels in het consumentenrecht wordt gedreven door de noodzaak om het machtsevenwicht tussen consumenten en bedrijven aan te pakken en het doel om de effectieve handhaving van consumentenrechten te waarborgen. Het hoofdstuk behandelt zowel individuele als collectieve geschillen, de rol van particuliere en publieke handhaving en de ontwikkeling van alternatieve geschillenbeslechting (ADR) ten behoeve van consumenten. Wereldwijd bestaan er in verschillende rechtsstelsels bijzondere procedureregels die beogen om consumenten te beschermen, zoals de territoriale bevoegdheid die de woonplaats van de consument bevoordeelt, verschuivingen in de bewijslast en vrijstellingen van proceskosten voor consumenten. Daarnaast maken rechters gebruik van hun discretionaire bevoegdheid om hetzelfde doel te bereiken, zoals blijkt uit de ambtshalve toepassing van consumentenrechten. Bovendien wordt geïllustreerd dat het consumentenprocesrecht verschilt van de desbetreffende procedureregels in andere rechtsgebieden, met betrekking tot collectieve verhaalacties, de handhaving door publieke autoriteiten en ADR.