Update in de Criminologie 3: Het slachtoffer van criminaliteit
Update in de Criminologie 3: Het slachtoffer van criminaliteit
Update in de Criminologie 3: Het slachtoffer van criminaliteit
samenstelling: A. Balcaen, S. De Kimpe, K. Devroey, H. Goudriaan, P. Hebberecht, P. Ponsaers, E. Sneiders, T. Vander Beken, G. Vande Walle, G. Vermeulen
De derde vormingscyclus 'Update in de Criminologie' stelt de historische 'terugkeer' van het slachtoffer binnen diverse criminologische praktijken centraal. Hoewel het slachtoffer al wel langer in het criminologische denken 'ontdekt' werd, stellen we vast dat pas naar het einde van de 20ste eeuws en het begin van de 21ste eeuw binnen diverse criminologische en justitiële praktijken een plaats werd toebedeeld aan het slachtoffer. Sommigen maken gewag van een 'derde weg' met het slachtoffer als een nieuwe volwaardige actor in de (penale) reactie op daders van criminaliteit. Anderen wijzen echter op het gevaar van het veeleer symbolische 'slachtoffer' dat figureert in politieke debatten en vertogen over maatschappelijke (on)veiligheid en dat geïnstrumentaliseerd wordt in een verhard punitief dadergericht beleid. Bepaalde criminaliteitsfenomenen liggen opmerkelijk slechter in de markt van de slachtoffergevoeligheid dan andere, denken we maar aan slachtoffers van ondernemingscriminaliteit of milieucriminaliteit. Vandaag worden haast alle actoren van de strafrechtsbedeling rechtstreeks of onrechtstreeks geconfronteerd met 'het slachtoffer'. Velen hebben een slachtoffergericht handelen expliciet moeten inbouwen in hun voorheen haast louter dadergerichte praktijk: van de omgang van politie met slachtoffers die aangifte wensen te doen, over de parketten en rechtbanken in hun onthaal van slachtoffers als een volwaardige partij in hun zaak, naar het betrekken van slachtoffers in de strafuitvoering tot het herstellen van de geleden schade en het verschaffen van hulpverlening bij de verwerking van slachtofferschap.
De historische 'terugkeer van het slachtoffer' zowel in het criminologische denken, in de strafrechtelijke politiek, in het publieke debat als in concrete criminologische praktijken is verre van evident of eenduidig. De bedoeling van de diverse bijdragen aan de derde 'Update in de Criminologie' is dan ook een geactualiseerd perspectief te bieden op de nieuwe positie van het slachtoffer van criminaliteit. In deze bundel wordt zo getracht om de ontwikkelingen die zich op dit criminologisch domein hebben voorgedaan te presenteren. meer nog, de verschillende auteurs die hebben bijgedragen aan dit werk, belichten en problematiseren de thematiek van 'het slachtoffer van criminaliteit' vanuit diverse invalshoeken en betrekken recente wetenschappelijke gegevens en inzichten in de reflectie. Op deze manier wordt een reflectieruimte geboden met betrekking tot het meer dan actuele vraagstuk van het 'slachtoffer van criminaliteit'.
Dit verzamelwerk bestaat net zoals de lessencyclus uit vijf invalshoeken of benaderingen van het centrale vraagstuk. In het eerste deel staan Prof. Patrick Hebberecht en Prof. Paul Ponsaers (UGent) elk stil bij het slachtoffer binnen de theoretische en de empirische criminologie. In een tweede moment wordt stilgestaan bij de relatie tussen het 'slachtoffer van criminaliteit en politie'. Heike Goudriaan, als Universitair Docent verbonden aan het Departement Strafrecht en Criminologie, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit Leiden, staat stil bij de aangiftebereidheid van slachtoffers. Dr. Sofie De Kimpe gaat dan weer dieper in op het slachtofferbeleid van de politie. Na de politie is het justitiemoment aan de beurt. Prof. Tom Vander Beken en Annelies Balcaen (UGent) onderzoeken in hun bijdrage het karakter van de relatie tussen het slachtoffer en de strafrechtbedeling. Els Sneider, attaché bij de dienst Justitiehuizen, presenteert een kijk op de praktijk van het slachtofferonthaal op parketten en op de rechtbanken. In een vierde onderdeel is het herstel van het slachtoffer aan de orde. Koen Devroey, beleidsmedewerker van de Beleidscel Samenleving en Criminaliteit, staat stil bij het Samenwerkingsakkoord inzake slachtofferzorg en de implementatie hiervan in Vlaanderen. Ten slotte wordt de aandacht in het laatste en vijfde onderdeel gericht op twee specifieke fenomeenstudies. Aan de ene kant richt Dr. Gudrun Vande Walle de kijker op slachtoffers van ondernemingscriminaliteit, meer in het bijzonder slachtoffers van de farmaceutische sector. Prof. Gert Vermeulen, aan de andere kant, analyseert de slachtofferbekommernis binnen de context van de mensenhandel.
De cyclus werd uitgewerkt door Gudrun Vande Walle en Jenneke Christiaens. Het resultaat is meer dan boeiend te noemen. We danken allen die ons met constructieve woorde en daden hbben bijgestaan.
A. Balcaen, S. De Kimpe, K. Devroey, H. Goudriaan, P. Hebberecht, P. Ponsaers, E. Sneiders, T. Vander Beken, G. Vande Walle, G. Vermeulen (eds.), Update in de criminologie: Het slachtoffer van criminaliteit: tussen perceptie en realiteit, Mechelen, Kluwer, 2006, ix + 151 p. (Update in de criminologie)(Gandaius Vorming) ISBN: 978-90-4650-976-1
