Tom Poelman
Adviseur Douane en Accijnzen – Coördinator
Criminologische Wetenschappen 2003 - 2007
"Mijn dag start meestal op de hoofdpost om daarna bij de verschillende teams na te gaan met welke problemen ze al dan niet geconfronteerd zijn geweest. Dat kan bijvoorbeeld gaan om mensen die niet willen meewerken met een controle of reguliere firma’s die niet alle stukken willen voorleggen tot zelfs zware fraude."
Daarvoor was ik ruim vier jaar actief bij de opsporingsdiensten van de douane, zeg maar de recherche van de douane. In die periode was ik drie jaar lang teamchef van een fraudeteam van acht mensen. We gingen dan actief smokkelaars opsporen in anonieme voertuigen en ook in burger, vaak tot aan de grenzen van Luxemburg. Nog voor ik bij de opsporingsdiensten aan de slag ging, werkte ik twee jaar op de gewestelijke directie van de douane. Maar eigenlijk was mijn eerste grote job die bij de FOD Kanselarij van de Eerste Minister, aanvankelijk in het kader van statistieken over overheidsopdrachten voor de Europese Commissie. Na een jaar ben ik daar dan verantwoordelijk geworden voor alle overlegmomenten tussen de regering en de vakbonden. Meteen na mijn afstuderen werkte ik ook nog kort op de UGent aan een project over drugs en grensoverschrijdende misdaad. Ik heb dus al een heel traject afgelegd en ook veel geluk gehad, want telkens kon ik boeiende functies opnemen.
Mijn dag start meestal op de hoofdpost om daarna bij de verschillende teams na te gaan met welke problemen ze al dan niet geconfronteerd zijn geweest. Dat kan bijvoorbeeld gaan om mensen die niet willen meewerken met een controle of reguliere firma’s die niet alle stukken willen voorleggen tot zelfs zware fraude. Die goederen of zendingen moeten dan in beslag genomen worden en daar moeten boetes op gegeven worden, enz. Dat kan bijvoorbeeld gaan over kleding die ondergewaardeerd is waardoor men te weinig invoerrechten betaalt. In mijn vorige functie deed ik veel terreinwerk, wat ik ook nu nog geregeld probeer te doen. Onlangs ben ik mee geweest op het terrein toen we in een shisha bar zijn binnengevallen in het kader van accijnsfraude, want veel waterpijptabak wordt gesmokkeld. We hebben toen 75 kilogram shisha tabak in beslag genomen. De boetes daarop kunnen hoog oplopen, we spreken dan al gauw over potentieel enkele tienduizenden euro’s.
"Tijdens de opleiding leer je hoe de wetgeving in mekaar zit en je leert een aantal wetenschappelijke onderzoekstechnieken waardoor je echt breed en gefaseerd gaat nadenken vanuit verschillende invalshoeken."
Bij de douane leer je veel van het werk op het terrein. We zijn zowel in het binnenland actief als in de grensstreek. Met de douane bestaan we sinds 1712 en zijn we eigenlijk de oudste politiedienst van België. Onze focus ligt op de goederenstroom en smokkelwaar waarbij we voor heel wat bevoegd zijn.
Ik was eigenlijk voorbestemd deze job te doen want ik heb er lang van gedroomd rijkswachtofficier te worden (na Tom’s middelbare studies werd de rijkswacht afgeschaft, n.v.d.r.) in navolging van mijn vader die als rijkswachter-BOB’er werkte rond zware criminaliteit. We woonden in de grensstreek. Ik groeide dus op met dit soort verhalen en na mijn humaniora besliste ik om via Criminologische Wetenschappen doorgedreven onderzoek te doen naar waarom een bepaald misdrijf gebeurt. Ik wou op zoek gaan naar de redenen en de juiste aanpak om er iets aan te doen. Tijdens de opleiding leer je hoe de wetgeving in mekaar zit en je leert een aantal wetenschappelijke onderzoekstechnieken waardoor je echt breed en gefaseerd gaat nadenken vanuit verschillende invalshoeken. Als criminoloog kom je tot een grotere - vaak goed onderbouwde - oplossing voor een probleem.
Wetgeving is heel onderhevig aan verandering. Daar moet je je altijd bewust van zijn. Wil je correcte vaststellingen doen, dan moet je kritisch zijn. Als je instructies bekijkt, maak dan de reflex of ze nog ‘up to date’ zijn. Wie weet zijn ze al hopeloos verouderd. Die kritische attitude heb ik meegekregen tijdens mijn opleiding Criminologische Wetenschappen.
Bekijk zaken ook vanuit verschillende standpunten. Fraude vind je vaak door heel kleine details. Zo vonden we eens namaaksigaretten door een kleine tikfout in de kleine lettertjes. Als wij bijvoorbeeld iemand betrappen met een cashovertreding op de luchthaven, dan stellen we ons de vraag wat daar achter zit. Waarom doen mensen dat? Zo kunnen we ook beter ‘profilen’. Voor sommige overtredingen, nemen we ook een verhoor af. Zo kan je op korte tijd beter peilen naar de motivatie van iemand en zal je ook een kwalitatief beter proces-verbaal maken. Heb je een opleiding Criminologische Wetenschappen genoten, dan speelt dat mee in de wijze waarop je dat aanpakt.