Vrienden van de Wetenschappen

Lezingen "Vrienden van de Wetenschappen"

Aanbod 2024-2025

De lezingen van de Vrienden van de Wetenschappen door op de eerste dinsdag van de maanden november – juni (met uitzondering van januari en maart) op de Campus Sterre, gebouw S2 – ingangsdeur kant gebouw S3.

De lezing start om 19:00 u. en wordt afgesloten met een kleine receptie. Toegang is gratis, maar inschrijven verplicht.

Noteer alvast volgende data en sprekers.

4/02/2025 - Gregorius a Sancto Vincentio (1584-1667), een vergeten Brugse jezuïet-wiskundige

door prof. dr. Guido Vanden Berghe

Gregorius a Sancto Vincentio is een jezuïet die geboren is in Brugge in een handelsfamilie afkomstig uit Spanje. Hij kreeg zijn opleiding in Brugge, Dowaai en Rome. Hij had contacten met bekende wiskundigen en astronomen van zijn tijd, onder meer met Galilei en Huygens. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de jezuïetencolleges in Antwerpen, Leuven en Gent. Dankzij hem ontstond in de Spaanse Nederlanden een School voor Wiskunde, waar onder meer de astronoom Ferdinand Verbiest zijn basisopleiding verwierf. Gregorius poogde tevergeefs het probleem van de cirkelkwadratuur op te lossen. De wiskundige technieken die hij hiervoor ontwikkelde leverden een aanzet voor de totstandkoming van de calculus. Hij is tot hiertoe ondergewaardeerd in de geschiedenis van de wiskunde. Hij werd begraven in de jezuïetenkerk in de Volderplaats, die zich bevond op de plaats waar nu de Aula van UGent staat. In de Aula is hij vereeuwigd met een medaillon naast de koninklijke loge.

1/04/2025 - Het onderschatte rijk: de ongebreidelde diversiteit aan fungi

door prof. dr. Mieke Verbeken en dr. Danny Haelewaters

Meer info volgt

6/05/2025 - Dodona: online leren programmeren

door prof. dr. Peter Dawyndt en prof. dr. Bart Mesuere         

Dodona is een online oefenplatform om te leren programmeren. De webapplicatie werd ontwikkeld in de vakgroep Toegepaste Wiskunde en Statistiek aan de Universiteit Gent om werkcolleges 'programmeren' aan grote groepen studenten te ondersteunen. Dodona focust daarom in de eerste plaats op automatisch testen en feedback geven op ingediende oplossingen van programmeeroefeningen in tal van programmeertalen.
Op Dodona kunnen lesgevers een eigen cursus aanmaken die is opgebouwd uit verschillende oefeningenreeksen. Ze kunnen daarvoor een beroep doen op bestaande cursussen en oefeningen, maar ze kunnen er ook voor kiezen om zelf oefeningen en lesmateriaal op te stellen. Dankzij de ingebouwde LEARNING ANALYTICS en datavisualisaties is het bovendien eenvoudig om de voortgang van studenten op te volgen. Dodona wordt gratis aangeboden voor educatieve doeleinden en wordt gebruikt in alle Vlaamse universiteiten en meer dan 1800 scholen. Momenteel telt het platform al meer dan 80.000 gebruikers (okt 2024).
Het Dodona-team is voortdurend bezig met de vernieuwing van het platform en lanceert op regelmatige basis nieuwe upgrades en versies. Er wordt ook een jaarlijkse ‘TeachMeet’ georganiseerd waarbij nieuwe upgrades worden gecommuniceerd, gebruikers hun ervaringen met elkaar kunnen delen en ook de gebruikersnoden in een informele setting in kaart worden gebracht. De toekomstplannen van het platform worden op een ROADMAP uitgetekend en gefaseerd uitgerold.

3/06/2025 - Van ‘BRC’ tot ‘SIS’: 40 jaar onderzoek naar bacteriële diversiteit aan de UGent

door prof. dr. Peter Vandamme

In 1959 richtte prof. Jozef De Ley het Laboratorium voor Microbiologie aan de faculteit Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Gent op. Hij werd de grondlegger van het onderzoek naar bacteriële diversiteit aan de UGent en was wereldwijd een belangrijke pionier. Door zijn onderzoek zag hij de noodzaak om over bacteriële referentieculturen te beschikken, maar ook om ze beschikbaar te stellen voor anderen. Hij zocht en bekwam daartoe in 1983 de eerste financiering voor het Belgische ‘biological resource center’, nu gekend als BCCM-LMG (https://bccm.belspo.be/about-LMG). Twintig jaar eerder publiceerde De Ley zijn eerste taxonomische studies in tijdschriften als Nature, en had hij doctoraatsstudenten zoals Jef Desmet, die prominente biotechnologen zouden worden. Het taxonomisch onderzoek van de 20ste eeuw voorzag in een voortdurende aanrijking van referentieculturen in de BCCM-LMG collectie. De Ley’s collega’s en opvolgers zetten de traditie van taxonomisch onderzoek verder maar gebruikten die steeds meer als een onderzoeksinstrument, dan als een doel op zich. Gaandeweg richtte het onderzoek zich meer op bacteriële (en microbiële) diversiteit, het maximaal oogsten van axenische culturen en het begrijpen en toepassen van hun genetisch potentieel. Vandaag telt BCCM-LMG 13 voltijdse medewerkers, biedt ze allerlei services aan academia en industrie, en bewaart en verdeelt ze ruim 30.000 bacteriële culturen. De onderzoeksgroep van het Laboratorium voor Microbiologie beschikt daarnaast over nog ruim 100.000 culturen die vandaag via het ‘StrainInSight’ initiatief en met medewerking van diverse UGent Business developers ter valorisatie aan de industrie worden aangeboden.

5/11/2024 - Over hoe bodemleven duurzame landbouw versterkt in een veranderend klimaat

door prof. dr. Sofie Goormachtig

Het bodemleven heeft een grote invloed op de groei van planten. We kennen voornamelijk de microbiële ziekteverwekkers, omdat ze een grote impact hebben op de opbrengsten in de landbouw. Minder bekend is echter dat er ook veel micro-organismen zijn die juist de groei van planten bevorderen. Deze plantengroeibevorderaars helpen planten onder moeilijke omstandigheden, zoals bij droogte of een laag gehalte aan voedingsstoffen in de bodem. Daarom kunnen ze een belangrijke rol spelen bij het aanpassen van onze landbouw aan toekomstige uitdagingen, zoals het verminderen van de stikstoftoevoer naar bodems en toenemende droogte door klimaatverandering.
Sofie Goormachtig is professor aan de UGent en principal investigator (PI) bij het VIB-UGent Centrum voor Plantensysteembiologie. Haar onderzoek richt zich op de manier waarop interacties tussen plantenwortels en naburige micro-organismen de plantengroei positief beïnvloeden. Haar team combineert wortelmicrobioomanalyse met proteomics, transcriptomics, genetische benaderingen en high-throughput fenotypering om de mechanismen te ontrafelen waarmee microben planten helpen groeien onder ongunstige omstandigheden. Haar groep onderneemt momenteel grootschalige initiatieven om soja als nieuw gewas te introduceren in Noordwest-Europa. Ze heeft een sterke interesse in de vertaling van fundamentele wetenschap naar economische toepassingen met maatschappelijke impact.

3/12/2024 - De link tussen darmen en hersenen: meer dan een buikgevoel

door prof. dr. Roosmarijn Vandenbroucke

Onze darmen zitten vol piepkleine bewoners: bacteriën. Deze zijn niet alleen van belang bij onze vertering, maar hebben ook een invloed hebben op onze algemene gezondheid. Zo is er meer en meer bewijs dat verschillende hersenaandoeningen, waaronder de ziekte van Alzheimer en Parkinson, gedeeltelijk hun oorsprong vinden in onze darmen. In ons lab bestuderen we hoe dit mogelijk is en vooral hoe dit voorkomen zou kunnen worden. Na deze presentatie zal je zeker geloven dat je steeds je buikgevoel moet volgen!
Deze lezing staat ook op het programma van de Dag van de Wetenschap (zondag 24 november 2024, UGent, Campus Ledeganck)