Research Brief 11. Subsidies voor het aanwerven van oudere werkzoekenden creëren geen duurzame tewerkstelling
Postdoctoraal onderzoeker Sam Desiere
(20 oktober 2021) Oudere werkzoekenden hebben het moeilijk in hun zoektocht naar werk. Onderzoekers van UGent onderzochten het effect van tijdelijke lastenverlagingen bij het aanwerven van werkzoekenden ouder dan 45 jaar die minimaal zes maanden werkloos waren. Hoewel deze lastenverlagingen de kans op het vinden van een tijdelijke job verhoogden, leidde dit niet tot een duurzame integratie op de arbeidsmarkt.
België kent een lange traditie van het verlagen van loonkosten voor specifieke doelgroepen. Dat gebeurt typisch door het toekennen van kortingen op patronale RSZ-bijdragen. Het idee is dat lagere bijdragen het interessanter maken om kwetsbare werkzoekenden aan te werven. Hierdoor vinden die werkzoekenden sneller werk en krijgen ze de kans om nieuwe vaardigheden aan te leren. Dit leidt idealiter tot duurzame tewerkstelling, ook nadat de RSZ-vermindering afloopt.
Met de Zesde Staatshervorming werden doelgroepverminderingen een regionale bevoegdheid. Vlaanderen schafte daarop de RSZ-vermindering bij het aanwerven van 45+’ers die minimaal zes maanden werkloos waren af. Die RSZ-vermindering bedroeg €1.000 per kwartaal gedurende de eerste vijf kwartalen, en €400 per kwartaal gedurende de daaropvolgende zestien kwartalen. Het afschaffen van die RSZ-vermindering bood de onderzoekers een unieke kans om het effect van die maatregel te bepalen.
“We stelden vast dat de RSZ-vermindering wel degelijk de uitstroom naar werk verhoogde. Zonder de RSZ-vermindering hadden 45+’ers die vijf maanden werkloos waren 9,2% kans om de daaropvolgende maand werk te hebben; met de RSZ-vermindering steeg de kans met 1,2 procentpunten naar 10,4%”, stelt Sam Desiere, die het onderzoek uitvoerde.
Maar deze positieve resultaten moeten wel sterk worden genuanceerd. De onderzoekers vonden enkel een positief effect voor werkzoekenden met een bachelor diploma. De RSZ-vermindering had nauwelijks een positief effect op lager geschoolde werkzoekenden. Bovendien vonden de onderzoekers geen positieve effecten op duurzame tewerkstelling. Zo had de RSZ-vermindering geen effect op de kans om gedurende twaalf opeenvolgende maanden te worden tewerkgesteld. De RSZ-vermindering creëerde dus enkel tijdelijke, maar geen duurzame tewerkstelling.
Hoe kunnen we die resultaten verklaren? “Werkzoekenden ouder dan 45 jaar hebben al een lange carrière achter de rug wanneer ze plots werkloos worden. Het verlies van hun job leidt ertoe dat hun vaardigheden, nuttig bij hun vorige werkgever, plots minder waardevol worden. Een tijdelijke, beperkte RSZ-vermindering kan dat verlies van bedrijfsspecifieke vaardigheden niet compenseren”, legt professor Bart Cockx uit. “Daarenboven werden 60% van de werkzoekenden die werden aangeworven met de RSZ-vermindering tewerkgesteld door de uitzendsector. Dat kan verklaren waarom de RSZ-vermindering geen duurzame tewerkstelling creëerde. Uit vorig onderzoek weten we dat uitzendarbeid vaak geen opstap is naar meer duurzame tewerkstelling”, zegt Sam Desiere.
Tot eind 2019 kende Vlaanderen RSZ-verminderingen toe bij het aanwerven van 55+’ers. In 2019 kostte die maatregel ongeveer 30 miljoen euro. In 2020 werd de leeftijdsgrens verhoogd naar 58 jaar. “Onze studie suggereert dat ook de effectiviteit van die RSZ-vermindering in vraag kan worden gesteld”, stellen beide auteurs. “Er zou dan ook kunnen worden overwogen om deze middelen te heroriënteren en oudere werkzoekenden via andere kanalen te ondersteunen. Verder inzetten op het aanbieden van opleidingen, al dan niet op de werkvloer, lijkt een waardevol alternatief”, concluderen de onderzoekers.
Over de studie
De studie werd deels gefinancierd door het VIONA-onderzoeksprogramma van de Vlaamse Regering.
De onderzoekers analyseerden gegevens van de VDAB met betrekking tot de populatie van werkzoekenden van 40 tot en met 48 jaar die werkloos waren in de periode 2012–2018. De effecten van de RSZ-vermindering op de kans om uit te stromen naar (duurzaam) werk werden bepaald door het vergelijken van werkzoekenden die juist wel versus werkzoekenden die juist niet in aanmerking kwamen voor de vermindering. Indien de RSZ-vermindering effectief is, zouden groepen die in aanmerking komen voor de RSZ-vermindering sneller moeten uitstromen naar (duurzaam) werk in vergelijking met groepen die niet in aanmerking komen. Meer specifiek werden de kansen om uit te stromen naar (duurzaam) werk vergeleken tussen jongere (40–44 jaar) en oudere (45–48 jaar) werkzoekenden, en kortstondige (<6 maanden) en langdurige (6–12 maanden) werkzoekenden, en dit telkens voor en na de hervorming van het doelgroepenbeleid.
Door doctor Sam Desiere en professor Bart Cockx (Vakgroep Economie; Sam.Desiere@UGent.be en Bart.Cockx@UGent.be).
Lees meer over dit onderzoek in de working paper van de Vakgroep Economie.