Research Brief 39. Hoe en waarom professionals met een beperking beter presteren dan hun collega’s
Postdoctoraal onderzoeker Jarno Stappers en professor Petra Andries
(20 december 2022) Onze huidige professionele samenleving associeert mensen met een beperking vaak onterecht met een lagere productiviteit, hogere kosten en hoger ziekteverzuim. Doctoraatsonderzoek door Jarno Stappers (Universiteit Gent en KMPG) onder begeleiding van professor Petra Andries (Universiteit Gent), toont echter dat heel wat mensen met een fysieke of mentale beperking net beter presteren in bepaalde jobs dan andere professionals. Dit komt doordat bepaalde aspecten van hun beperking voor sommige taken net een troef vormen, of doordat ze omwille van hun beperking andere competenties of vaardigheden extra hebben ontwikkeld.
Veerkracht als basis
De onderzoekers baseerden zich op een systematische analyse van Vlaamse media. Aan de hand van specifieke combinaties van zoektermen, identificeerden ze maar liefst 136 verhalen over mensen met een beperking die op één of andere manier uitmunten in hun professionele activiteiten. Door diepgaande tekstanalyse en codering van deze verhalen, brachten ze vervolgens de onderliggende factoren van dit professionele succes in kaart. Het onderzoek wijst op de hoge mate van veerkracht van deze professionals als basis voor hun succes. Ze omarmen hun beperking en laten zich niet uit het lood slaan. Ze zetten in op het aanleren van nieuwe vaardigheden en leren hun beperking te managen, al dan niet met hulp van vrienden, familieleden en professionele hulpverleners. Zo worden ze zich ook beter bewust van hun eigen waarde en competenties.
Uitmunten ondanks of net dankzij beperking
Door hun veerkracht blijken deze succesvolle professionals in staat om hun beperking te compenseren of juist te benutten. Zo identificeren de onderzoekers verschillende personen met een visuele beperking die als compensatie een uitmuntend gehoor ontwikkeld hebben. Dit laat hen toe bepaalde taken of jobs – denk bijvoorbeeld aan het afluisteren van opnames in het kader van politieonderzoek – veel succesvoller uit te voeren dan hun collega’s.
Ook wijst de media-analyse op de intrinsieke sterktes die bepaalde beperkingen met zich mee kunnen brengen. Zo geven succesvolle ondernemers met ADHD aan dat ze voordeel halen uit hun hoge energieniveau en de nood aan uitdaging die hun beperking met zich meebrengt. Een succesvolle professional die hoogsensitief is, legt dan weer uit meer verbanden te zien tussen verschillende gebeurtenissen en factoren, en daardoor veel beter te kunnen anticiperen dan haar collega’s. Een ander voorbeeld is dat van personen met hoogfunctionerend autisme die zeer snel en accuraat software kunnen uittesten. Uit de analyse blijkt dat deze intrinsieke sterkte ook meer en meer ontdekt wordt door de Vlaamse IT-sector.
Waar een fysieke of mentale beperking door heel wat werkgevers nog steeds als negatief wordt gepercipieerd, toont dit onderzoek hoe de uitzonderlijke kwaliteiten van mensen met een beperking net een grote professionele meerwaarde kunnen bieden.
De omgeving als randvoorwaarde
Dit onderzoek focust specifiek op succesvolle professionals met een beperking. Maar vanzelfsprekend is het compenseren voor of benutten van bepaalde aspecten van een beperking niet bij alle beperkingen even evident. En zelfs voor individuen die wél kunnen compenseren voor hun beperking, of wiens beperking inherente sterktes met zich meebrengt, blijken randvoorwaarden van groot belang. Specifiek toont het onderzoek dat de directe omgeving (bijvoorbeeld vrienden en familieleden) en bredere omgeving (bijvoorbeeld collega’s en werkgevers) een belangrijke rol spelen in het professionele succes van deze mensen. Zo blijken individuen die zich gewaardeerd voelen in hun persoonlijke of professionele omgeving veel beter in staat hun beperking te omarmen en te managen, zichzelf te ontwikkelen, en daardoor te compenseren voor hun zwaktes of te bouwen op hun sterktes. Ook hier hebben werkgevers en collega’s dus een belangrijke rol te vervullen.
Samengevat verrijkt dit doctoraatsonderzoek ons inzicht in hoe en onder welke omstandigheden personen met een beperking professioneel succes kunnen boeken. Het onderzoek wijst op de rol van individuele kenmerken van het individu maar ook op die van de privé- en professionele omgeving waarmee het individu interageert. Op die manier biedt het niet alleen pertinente inzichten voor mensen met een beperking maar ook voor werkgevers, die vaak nog onvoldoende beseffen welke uitzonderlijke meerwaarde mensen met een beperking mogelijk kunnen bieden. Een beter begrip van de sterktes die inherent zijn aan een specifieke beperking of van de compensatiemechanismen voor die beperking, kan werkgevers toelaten hun werknemers in te schakelen op die plaatsen in de organisatie waar ze het best tot hun recht komen. Ook het expliciet erkennen en waarderen van hun sterktes en meerwaarde is van groot belang om werknemers met een beperking te laten groeien in hun persoonlijke ontwikkeling en professionele bijdrage.
Door doctor Jarno Stappers en professor Petra Andries (Vakgroep Marketing, Innovatie en Organisatie; Jarno.Stappers@UGent.be; Petra.Andries@UGent.be).