Research Brief 41. Moeten overzitten kan je cv schaden

Professor Stijn Baert

(9 januari 2023) Vandaag, op de eerste dag van de examenperiode, steekt professor arbeidseconomie Stijn Baert de studenten die straks vol spanning aanschuiven aan het examenlokaal, een hart onder de riem. Dat wil zeggen: hij geeft op basis van eigen onderzoek aan dat ze het niet voor niks doen. Betere punten wil vaak zeggen: betere kansen later op de arbeidsmarkt. Op het einde van zijn Research Brief volgt ook nog een tip. Ook al op basis van eigen onderzoek.

Er zijn natuurlijk uitzonderingen. Bill Gates, Mark Zuckerberg of, dichter bij huis, Balthasar Boma… Ze verdienen aardig de kost zonder al te lang naar school te zijn geweest. Maar wie straks het examenlokaal aan de universiteit voor het eerst binnengaat – ik zie het me 21 jaar geleden nog doen, met knikkende knieën en vitamine-ampullen, Scheikunde I bij professor Marie-Françoise Reyniers – mag er niet aan twijfelen: ze zijn bezig aan een investering met een uitstekend rendement!

Wie een diploma secundair onderwijs heeft, heeft veel meer kans op een baan en verdient gemiddeld genomen meer dan wie er geen heeft. En wie een diploma hoger onderwijs weet te bemachtigen, doet het nog beter.

Onderscheiding

Het is echter niet alleen het diploma op zich dat oplevert later op de arbeidsmarkt. Ook de manier waarop je het gehaald hebt, doet ertoe, zo hebben we vastgesteld in eerder onderzoek. Dat wil zeggen: gaan voor betere punten heeft zin!

Ten eerste is er een rechtstreeks effect. In een eerdere Research Brief hebben we er al over bericht: uit onderzoek met fictieve sollicitaties in Vlaanderen bleek dat afgestudeerden van het hoger onderwijs gemiddeld 13% meer werden uitgenodigd voor een jobgesprek wanneer ze minstens een onderscheiding konden voorleggen. Dat effect bleek groter bij Masters (dan bij Bachelors) en bij vrouwen (dan bij mannen).

Bissen

Ten tweede is er een onrechtstreeks effect. Lagere punten kan immers ook betekenen: moeten bissen. Ofwel: meer jaren doen om een bepaald diploma te halen. En ook dat staat niet goed op je cv, zo blijkt. We toonden ook dat aan met een onderzoek met fictieve sollicitaties in Vlaanderen. 1.592 stuks. Waarbij de kandidaten enkel verschilden in hun aantal jaren overzitten.
Op het eerste zicht, wanneer we alle vacatures samen analyseerden leek overzitten niet erg bepalend voor de kansen op een positieve reactie van werkgevers. Het plaatje veranderde echter wanneer de geteste vacatures opgedeeld werden naar het belang van opleiding op de werkvloer.

In banen waarin bijscholing belangrijk is, kregen degenen die een jaartje moesten dubbelen, 16% minder positieve reacties. Dit lag in lijn met wat we verwachtten op basis van een theorie die luistert naar de exotische naam “wachtrijtheorie”. Ze voorspelt dat werkgevers bij een eerste selectieronde kandidaten niet zozeer rangschikken op basis van hun huidige diploma en vaardigheden, maar wel op basis van hun inschatting van de opleidbaarheid van deze kandidaten. Hoe goed zij de kandidaten in staat achten nieuwe vaardigheden op te doen die belangrijk zijn voor het bedrijf. Dit kunnen zij niet rechtstreeks inschatten op basis van een cv. Maar overzitten is één van de factoren die opleidbaarheid kan voorspellen. Dat overzitten dus vooral schadelijk is voor het cv bij sollicitaties voor beroepen waar opleidingen op de werkvloer belangrijk zijn, is dus niet zo gek.

Tip

Wie goede scores wil halen, raad ik alleszins aan om tijdens de blok niet in te boeten op slaap. En dat doe ik ook al op basis van onderzoek. Een paar jaar geleden koppelden we een enquête omtrent slaapkwaliteit onder eerstejaarsstudenten aan de UGent aan hun examenresultaten. De analyses lieten er geen twijfel over bestaan: studenten die over het algemeen een goede nachtrust kennen halen, alle andere kenmerken gelijkhoudend, gemiddeld genomen betere examenresultaten. Verder suggereerden onze resultaten dat eerder het aantal uren dat men effectief slaapt dan de algemene slaapkwaliteit die men ervaart een rol speelt. Wie een gemiddelde nachtrust van 6 uren kan optrekken naar een gemiddelde van 7 uren, werd daarvoor beloond met gemiddeld 1.7 punten meer voor elk examen.

Grasduinen in de wetenschappelijke biologische en medische literatuur leerde dat slaap essentieel is voor de algemene gemoedstoestand en motivatie. Bovendien optimaliseert een goede nachtrust de cognitieve prestaties op een directe manier: nieuwe kennis wordt tijdens de slaap geïntegreerd en verenigd met bestaande kennis. De bevinding dat vooral de slaapduur van belang lijkt, kan verklaard worden door het feit dat, bij een normale slaapperiode van 7 tot 9 uur, de tweede helft van de slaapperiode wordt gekenmerkt door langere perioden van zogenaamde REM-slaap. Personen die qua slaapduur laag scoren, zullen minder REM-slaap doorgemaakt hebben. Het is echter net deze slaap die zorgt voor geheugenconsolidatie, voor het associëren van nieuwe informatie met reeds verworven kennis.

17,0

Blokkende studenten weten dus bij dezen dus waarom ze het moeten doen en ook een beetje hoe ze het moeten doen. O, ja, ik haalde voor Scheikunde I toen 17,0 op 20 – er werd toen nog afgerond op één decimaal. Doe gerust beter!

Door professor Stijn Baert (Vakgroep Economie; Stijn.Baert@UGent.be).

Lees meer over het onderzoek naar overzitten en aanwervingskansen in het wetenschappelijke artikel dat verscheen in Journal of Economic Behavior & Organization. Het onderzoek naar afstudeergraad en aanwervingskansen verscheen dan weer als artikel in wetenschappelijk tijdschrift Oxford Bulletin of Economics and Statistics. Het onderzoek naar slaapkwaliteit en studieresultaten, ten slotte, is gepubliceerd in Social Science and Medicine.

Bekijk de kennisclip bij Universiteit van Vlaanderen over wat een jaar extra studeren je oplevert in termen van je loon later.

Lees ook de andere Research Briefs van UGent @ Work.