Research Brief 5. Dubbelzinnige resultaten van werkdruk in de zorg

Doctoraal onderzoekers Isabeau Van Strydonck en Elias Janssen en professoren Adelien Decramer en Mieke Audenaert

(12 mei 2021) U heeft er ongetwijfeld al mee te maken gehad: zware werkdagen, verschillende deadlines die nog op u wachten, en het gevoel dat er niet genoeg tijd is om alles naar behoren uit te voeren. Werkdruk is – nu misschien meer dan ooit – herkenbaar voor ieder van ons. Maar is deze werkdruk altijd nefast? Of zijn er ook gunstige uitkomsten aan verbonden? Ons recent gepubliceerd onderzoek suggereert een dubbelzinnige rol van werkdruk, met enerzijds een positief effect op prestaties en anderzijds een negatief effect op welzijn.

Om een beter inzicht te krijgen in hoe werkdruk het welzijn en de prestaties beïnvloedt, verzamelden we cross-sectionele data bij 1021 verpleegkundigen uit 103 Vlaamse woonzorgcentra. Deze data werd verzameld voor de coronacrisis, van oktober tot november 2017.

We hoeven niet meer aan te geven dat de werkdruk waar verpleegkundigen momenteel mee te maken krijgen immens is. Nochtans, kende deze sector ook voor de coronacrisis reeds een hoge werkdruk: de toenemende vergrijzing in combinatie met het hoge verloop in de verpleegkundige sector en een stijgend algemeen tekort aan verpleegkundigen, maakt het des te belangrijker om te begrijpen welke impact werkdruk heeft op hun welzijn en prestaties.

Ondanks wat de lezer misschien zou verwachten, toont ons onderzoek aan dat werkdruk niet altijd nefast hoeft te zijn. Zo blijken verpleegkundigen die een hoge werkdruk ervaren beter te presteren op hun werk en ook meer empathische zorg te verlenen. De – belangrijke – keerzijde van de medaille is echter dat dit tegelijk gepaard gaat met een verminderd welzijn. Zo zorgt een verhoogde werkdruk ook voor meer emotionele uitputting en minder bevlogenheid op het werk.

De Job Demands-Resources theorie als verklaring

Hoewel deze dubbelzinnige rol van werkdruk op het eerste zicht contradictorisch kan lijken, kunnen we onze resultaten verklaren aan de hand van de Job Demands-Resources theorie. Volgens deze theorie dient er een onderscheid gemaakt te worden tussen uitdagende en hinderende werkeisen. Zo kan men werkdruk enerzijds zien als een uitdaging, wat motiverend werkt om beter te presteren. Anderzijds kan, wanneer men onvoldoende herstelt, deze werkdruk ook als hinderend worden ervaren en zo een negatieve impact hebben op het welzijn.

Kanttekening

Zoals hierboven reeds vermeld werd de data voor dit onderzoek verzameld voor het coronatijdperk. Mogelijks zorgt de huidige context voor een verschillende impact van werkdruk op verpleegkundigen. Zo zou het kunnen dat tijdens de eerste golf verpleegkundigen de stijgende werkdruk als een uitdaging ervaarden. Verder werd hun inzet toen – letterlijk – op applaus onthaald, wat mogelijks motiverend werkte. De tweede en derde golf daarentegen maakte de aanhoudende coronacrisis uitzichtloos. Hierdoor kan werkdruk vooral als een hinder worden beschouwd: verpleegkundigen zijn immers volledig uitgeput en onvoldoende hersteld, wat een nefaste impact heeft op hun gezondheid en motivatie.

Herstel is cruciaal

Om de negatieve effecten van werkdruk op onze gezondheid tegen te gaan, is herstel cruciaal. En hoewel het tijdens deze periode – waarin we allen van thuis uit werken – voor velen moeilijker is om afstand te nemen van het werk, is juist dit hetgeen wat zo cruciaal is om er de volgende dag weer tegen aan te gaan. Bij ‘constante activatie’ en te weinig herstel kan er namelijk fysieke en/of mentale uitputting ontstaan, wat hét kernelement is van een burn-out. We willen dan ook met klem benadrukken dat, zowel in functie van de eigen gezondheid, alsook in het kader van het vermogen om op lange termijn gezond aan het werk te kunnen blijven, het inplannen van rustmomenten belangrijk en noodzakelijk is. En nu we dit geschreven hebben, is het dringend tijd om de werkdag af te sluiten, een wandeling te maken en dan languit in de zetel een Netflix-serie te kijken. Doet u dit zeker ook?

Door doctoraatsstudente Isabeau Van Strydonck, doctoraatsstudent Elias Janssen, professor Adelien Decramer en professor Mieke Audenaert (Vakgroep Marketing, Innovatie en Organisatie; Isabeau.VanStrydonck@UGent.be, Elias.S.Janssen@UGent.be, Adelien.Decramer@UGent.be en Mieke.Audenaert@UGent.be).

Lees meer over het onderzoek in het wetenschappelijk artikel.

Lees ook de andere Research Briefs van UGent @ Work.