Research Brief 53. Benadeling vrouwen bij aanwerving: een prijs voor moederschap
Professor Stijn Baert en doctoraal onderzoeker Morien El Haj
(12 juni 2023) Nu het vieren van onze moeders en vaders op hun respectievelijke feestdagen achter de rug ligt, is het moment aangebroken om de andere kant van de medaille te bekijken. Namelijk: de prijs die vooral moeders betalen voor hun fertiliteit op de arbeidsmarkt. Professor Stijn Baert en doctoraal onderzoeker Morien El Haj vatten onderzoek daarover samen.
Het was een bevinding die velen opmerkelijk vonden in een eerdere Research Brief van UGent @ Work: wanneer we het wereldwijde onderzoek met praktijktesten samennemen, vinden we in het algemeen geen ongunstige behandeling van vrouwelijke sollicitanten tegenover mannelijke sollicitanten. Noch in België, noch elders.
Is er dan helemaal geen indicatie dat de keuzes van werkgevers het glazen plafond en de kleverige vloer voor vrouwen kan verklaren? Dat is tegelijk weer kort door de bocht. Wanneer we een aantal recente praktijktesten in Vlaanderen in de diepte bestuderen, blijkt er effectief nog wel een probleem te zijn. Namelijk: de prijs die moeders betalen op onze arbeidsmarkt.
Vaders
Heel concreet vonden we een opmerkelijke bevinding in een praktijktest die we samen met gewezen Masterproefstudenten Lauren Aers en Stephanie Bogaert uitvoerden. In deze praktijktest werd gesolliciteerd voor echte vacatures met mannelijke en vrouwelijke kandidaten, die in hun cv geen, één of twee kinderen vermeldden.
Mannelijke sollicitanten die aangaven één of twee kinderen te hebben, ontvingen 18% minder uitnodigingen voor een jobgesprek in vergelijking met mannen zonder kinderen.
Een mogelijke verklaring hiervoor is dat mannen die spontaan vermelden kinderen te hebben als minder assertief, competitief, onafhankelijk en dominant gezien kunnen worden. Deze verklaring strookt met het feit dat de ongunstige behandeling van vaders groter bleek te zijn in typisch mannelijke beroepen.
Moeders
Ook voor vrouwelijke sollicitanten was het aantal kinderen in diezelfde praktijktest erg bepalend. Moeders met één kind werden 22 procent minder op sollicitatiegesprekken uitgenodigd in vergelijking met niet-moeders. Moeders met twee kinderen hadden net méér kans op een jobgesprek in vergelijking met niet-moeders.
Wellicht was de reden achter deze op het eerste gezicht opvallende bevinding dat werkgevers vrezen dat een (jonge) moeder met één kind snel weer zwanger zal worden en dus een tijdje niet zal komen werken. Bij moeders met twee kinderen is dat risico kleiner, want de kans dat je de stap naar drie kinderen zet is in ons land niet zo groot.
Licht voordeel voor lesbiennes
Deze bevindingen zijn in lijn met ons eerder onderzoek, waaruit bleek dat jonge lesbiennes meer positieve feedback ontvangen op hun sollicitaties in vergelijking met jonge vrouwen die gehuwd zijn met een man.
Aangezien dit voordeel niet gevonden werd voor lesbiennes op latere leeftijd, ligt een link met de hogere kans op werkonderbreking wegens moederschap voor de hand.
Signaal
Ook ander onderzoek geeft aan dat, voor zoverre er nog sprake is van ongunstige behandeling van vrouwen door werkgevers, dit in belangrijke mate met hun moederschap te maken heeft.
In een eerdere Research Brief bespraken we al het labexperiment waarin we 290 recruiters elk vijf fictieve jobkandidaten lieten beoordelen, niet alleen met betrekking tot de algemene sterkte van hun profiel, maar ook met betrekking tot 21 kenmerken die relateren aan in de wetenschappelijke literatuur beschreven genderstereotypen.
Het vooroordeel dat vrouwelijke jobkandidaten minder fysieke capaciteiten hebben en minder assertief zijn, is bovendien extra sterk tegenover vrouwen die via hun cv reveleren een periode niet gewerkt te hebben wegens gezinsverantwoordelijkheden. De positieve stereotypen dat vrouwen behulpzamer, opener en prettiger om mee samen te werken zijn, zijn echter minder sterk voor hen.
Uitdagingen
Deze bevindingen zijn natuurlijk te betreuren. Terwijl de hele maatschappij de vruchten plukt van de fertiliteit van vrouwen, betalen zij er ook nu nog een prijs voor op de arbeidsmarkt. Het plaatst beleidsmakers voor de uitdaging ook dit mee te nemen in hun diversiteitsbeleid.
Voor ons als onderzoekers is het dan weer een uitdaging om nog beter te begrijpen wat exact werkgevers afschrikt bij vrouwen op fertiele leeftijd en jonge moeders. Dit stelt ons in staat om in een volgende stap nudges te kunnen ontwerpen die vrouwen kunnen toepassen bij het solliciteren om de straf voor het moederschap te ontlopen. We zijn er volop mee bezig. Stay tuned!
Door professor arbeidseconomie Stijn Baert (Vakgroep Economie; www.stijnbaert.be) en doctoraal onderzoeker Morien El Haj (Vakgroep Economie; Morien.ElHaj@UGent.be).